၂၂

^၁ များ စွာ သော ဓန ဥစ္စာ ထက် ဂုဏ် သ တင်း ကျော် စော ခြင်း ကို ရွေး ချယ် သင့် ၏။ မျက် နှာ ရ ခြင်း သည် ရွှေ၊ ငွေ တို့ ထက် ပို ၍ ကောင်း ၏။

^၂ ချမ်း သာ သော သူ နှင့် ဆင်း ရဲ သော သူ တို့ ၏ တူ ညီ သော အ ချက် မှာ သူ တို့ အား လုံး ကို ထာ ဝ ရ ဘု ရား ဖန် ဆင်း တော် မူ ခြင်း ပင် ဖြစ် ၏။

^၃ ဆင် ခြင် ဉာဏ် ရှိ သော သူ သည် ဘေး အန္တ ရာယ် ကို မြင် ၍ ပုန်း ရှောင် တတ် ၏။ အ သိ ပ ညာ နည်း ပါး သော သူ မူ ကား ဆက် သွား ၍ အ ပြစ် ဒဏ် ခံ ရ တတ် ၏။

^၄ စိတ် နှိမ့် ချ ခြင်း နှင့် ထာ ဝ ရ ဘု ရား ကို ကြောက် ရွံ့ ခြင်း အ ကျိုး ကား ဓ န ဥစ္စာ၊ ဂုဏ် သ ရေ နှင့် အ သက် ရှင် ခြင်း ဖြစ် ၏။

^၅ ကောက် ကျစ် သော သူ ၏ လမ်း ၌ ဆူး ပင် များ နှင့် ကျော့ ကွင်း များ ရှိ ကြ ၏။ မိ မိ ၏ စိတ် ဝိ ညာဉ် ကို စောင့် ထိန်း သော သူ သည် ထို အ ရာ တို့ ကို ဝေး ဝေး ရှောင် တတ် ၏။

^၆ က လေး သူ ငယ် ကို သွန် သင် ၍ သူ သွား ရ မည့် လမ်း သို့ ဦး တည့် ပေး လော့။ သို့ ပြု လျှင် သူ သည် အ သက် ကြီး သော အ ခါ ထို လမ်း မှ မ ဖယ် ခွာ ဘဲ နေ လိမ့် မည်။

^၇ ချမ်း သာ သော သူ သည် ဆင်း ရဲ သော သူ ကို အုပ် စိုး ရ ၏။ ချေး ယူ သော သူ သည် လည်း ချေး ပေး သော သူ ၏ ကျွန် ဖြစ် ရ ၏။

^၈ မ တ ရား မှု မျိုး စေ့ ကို ကြဲ သော သူ သည် ဆင်း ရဲ ဒုက္ခ ကို ရိတ် သိမ်း ရ ၍ သူ ၏ ဒေါ သ ကြိမ် လုံး သည် ပျက် စီး သွား လိမ့် မည်။

^၉ စေ တ နာ စိတ် ရှိ သော သူ သည် မိ မိ ၏ အ စား အ စာ ကို ဆင်း ရဲ သော သူ အား ပေး ကမ်း သော ကြောင့် ကောင်း ချီး မင်္ဂ လာ ခံ စား ရ လိမ့် မည်။

^၁၀ ပြက် ရယ် ပြု တတ် သော သူ ကို နှင် ထုတ် လော့။ သို့ ပြု လျှင် အ ငြင်း ပွား မှု သည် ထွက် သွား ၍ ခိုက် ရန် ဖြစ် ခြင်း နှင့် အ ရှက် ကွဲ ခြင်း သည် လည်း အ ဆုံး သတ် သွား လိမ့် မည်။

^၁၁ စိတ် နှ လုံး စင် ကြယ် ခြင်း ကို နှစ် သက် ၍ ယဉ် ကျေး သိမ် မွေ့ စွာ ပြော ဆို တတ် သော သူ သည် ရှင် ဘု ရင် ၏ မိတ် ဆွေ ဖြစ် ရ လိမ့် မည်။

^၁၂ ထာ ဝ ရ ဘု ရား ၏ မျက် စိ တော် သည် အ သိ ပ ညာ ကို ထိန်း သိမ်း စောင့် ရှောက် တော် မူ ၏။ သစ္စာ မဲ့ သော သူ ၏ စ ကား တို့ ကို ကား မှား ယွင်း ချွတ် ချော် စေ ‌တော် မူ ၏။

^၁၃ ပျင်း ရိ သော သူ က “အ ပြင် ဘက် ၌ ခြင်္သေ့ ရှိ ၏။ ငါ သည် လမ်း မ ပေါ် တွင် ကိုက် သတ် ခံ ရ လိမ့် မည်” ဟု ဆို တတ် ၏။

^၁၄ အ ကျင့် ဖောက် ပြား သော မိန်း မ တို့ ၏ နှုတ် သည် နက် သော တွင်း ဖြစ် ၏။ ထာ ဝ ရ ဘု ရား ၏ အ မျက် တော် သင့် သော သူ သည် ထို တွင်း ထဲ သို့ ကျ ရောက် လိမ့် မည်။

^၁၅ မိုက် မဲ ခြင်း သည် က လေး သူ ငယ် ၏ စိတ် နှ လုံး တွင် နှောင် ဖွဲ့ လျက် ရှိ ၏။ သို့ သော် ဆုံး မ ပဲ့ ပြင် သော ကြိမ် လုံး သည် ၎င်း ကို သူ ၏ ဝေး ကွာ စေ လိမ့် မည်။

^၁၆ မိ မိ ဥစ္စာ တိုး ပွား စေ ရန် ဆင်း ရဲ သော သူ ကို နှိပ် စက် သော သူ၊ သို့ မ ဟုတ် ချမ်း သာ သော သူ ကို ပေး ကမ်း သော သူ သည် အ မှန် ပင် ချို့ တဲ့ နွမ်း ပါး ခြင်း သို့ ရောက် လိမ့် မည်။

^၁၇ သင့် နား ကို စွင့် ၍ ပ ညာ ရှိ တို့ ၏ စ ကား များ ကို နား ထောင် လော့။ သင့် စိတ် နှ လုံး ၌ ငါ ၏ အ သိ ပ ညာ ကို သွင်း ထား လော့။ ^၁၈ အ ကြောင်း မူ ကား ထို အ ရာ တို့ ကို သင့် အ ထဲ ၌ စောင့် ထိန်း ထား ၍ ထို အ ရာ ရှိ သ မျှ တို့ ကို သင် ၏ နှုတ် ၌ အ သင့် ရှိ စေ လျှင် နှစ် လို ဖွယ် ကောင်း သော အ ရာ ဖြစ် လိမ့် မည်။

^၁၉ သင် သည် ထာ ဝ ရ ဘု ရား ကို ကိုး စား မည့် အ ကြောင်း သင့် ကို၊ အ ထူး သ ဖြင့် သင့် ကို ယ နေ့ ငါ သွန် သင် လေ ပြီ။ ^၂၀ ငါ သည် အ ကြံ ပြု ချက် နှင့် အ သိ ပ ညာ ဆိုင် ရာ စ ကား အ ခွန်း သုံး ဆယ် ကို သင့် အ တွက် ရေး ထား ပြီ မ ဟုတ် လော။ ^၂၁ ဤ သည် ကား သင် သည် မှန် ကန် သော စ ကား စစ် စစ် တို့ ကို သိ စေ ရန် နှင့် သင့် ကို စေ လွှတ် သော သူ များ အား မှန် ကန် သော စ ကား တို့ ဖြင့် ဖြေ ကြား နိုင် ရန် ဖြစ် ၏။

^၂၂ ဆင်း ရဲ သော သူ ကို ဆင်း ရဲ သည် ဆို ၍ ခေါင်း ပုံ မ ဖြတ် နှင့်။ အ ဖိ နှိပ် ခံ ရ သော သူ ကို လည်း မြို့ တံ ခါး ၌ မ ညှဉ်း ဆဲ နှင့်။ ^၂၃ အ ကြောင်း မူ ကား ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် သူ တို့ ၏ အ မှု ကိစ္စ ကို ရင် ဆိုင် ဖြေ ရှင်း ပေး ၍ သူ တို့ ထံ မှ လု ယူ သော သူ တို့ ၏ အ သက် ကို လု ယူ တော် မူ လိမ့် မည်။

^၂၄ စိတ် တို သော သူ နှင့် မ ပေါင်း ဖော် နှင့်။ ဒေါ သ ကြီး သော သူ နှင့် အ တူ မ လိုက် နှင့်။ ^၂၅ လိုက် လျှင် သင် သည် သူ ၏ လမ်း စဉ် တို့ ကို သင် ယူ ၍ သင် ကိုယ် တိုင် ထောင် ချောက် မိ လိမ့် မည်။

^၂၆ က တိ ခံ ဝန် ချက် ပေး သော သူ များ နှင့် ကြွေး မြီ များ အ တွက် အာ မ ခံ သော သူ များ ထဲ တွင် မ ပါ နှင့်။ ^၂၇ သင် ၌ ပေး လျော် ရန် မ ရှိ သော အ ခါ သင့် ကိုယ် အောက် မှ သင့် အိပ် ရာ ကို ယူ သွား လျှင် မည် သို့ နည်း။

^၂၈ သင် ၏ ဘိုး ဘေး များ စိုက် ထူ ခဲ့ သော ရှေး ယ ခင် နယ် နိ မိတ် ကို မ ရွှေ့ နှင့်။

^၂၉ မိ မိ အ လုပ် တွင် ကျွမ်း ကျင် သော သူ ကို သင် မြင် သ လော။ ထို သူ သည် ရှင် ဘု ရင် တို့ ရှေ့ မှောက် ၌ ခ စား ရ လိမ့် မည်။ သာ မန် လူ တို့ ရှေ့ ၌ ခ စား ရ လိမ့် မည် မ ဟုတ်။

22

¹ A good name is more desirable than great riches, and loving favor is better than silver and gold.

² The rich and the poor have this in common: Yahweh is the maker of them all.

³ A prudent man sees danger and hides himself; but the simple pass on, and suffer for it.

⁴ The result of humility and the fear of Yahweh is wealth, honor, and life.

⁵ Thorns and snares are in the path of the wicked; whoever guards his soul stays far from them.

⁶ Train up a child in the way he should go, and when he is old he will not depart from it.

⁷ The rich rule over the poor. The borrower is servant to the lender.

⁸ He who sows wickedness reaps trouble, and the rod of his fury will be destroyed.

⁹ He who has a generous eye will be blessed, for he shares his food with the poor.

¹⁰ Drive out the mocker, and strife will go out; yes, quarrels and insults will stop.

¹¹ He who loves purity of heart and speaks gracefully is the king’s friend.

¹² Yahweh’s eyes watch over knowledge, but he frustrates the words of the unfaithful.

¹³ The sluggard says, “There is a lion outside! I will be killed in the streets!”

¹⁴ The mouth of an adulteress is a deep pit. He who is under Yahweh’s wrath will fall into it.

¹⁵ Folly is bound up in the heart of a child; the rod of discipline drives it far from him.

¹⁶ Whoever oppresses the poor for his own increase and whoever gives to the rich, both come to poverty.

¹⁷ Turn your ear, and listen to the words of the wise. Apply your heart to my teaching. ¹⁸ For it is a pleasant thing if you keep them within you, if all of them are ready on your lips.

¹⁹ I teach you today, even you, so that your trust may be in Yahweh. ²⁰ Haven’t I written to you thirty excellent things of counsel and knowledge, ²¹ To teach you truth, reliable words, to give sound answers to the ones who sent you?

²² Don’t exploit the poor because he is poor; and don’t crush the needy in court; ²³ for Yahweh will plead their case, and plunder the life of those who plunder them.

²⁴ Don’t befriend a hot-tempered man. Don’t associate with one who harbors anger, ²⁵ lest you learn his ways and ensnare your soul.

²⁶ Don’t you be one of those who strike hands, of those who are collateral for debts. ²⁷ If you don’t have means to pay, why should he take away your bed from under you?

²⁸ Don’t move the ancient boundary stone which your fathers have set up.

²⁹ Do you see a man skilled in his work? He will serve kings. He won’t serve obscure men.

၂၂

^၁ များ စွာ သော ဓန ဥစ္စာ ထက် ဂုဏ် သ တင်း ကျော် စော ခြင်း ကို ရွေး ချယ် သင့် ၏။ မျက် နှာ ရ ခြင်း သည် ရွှေ၊ ငွေ တို့ ထက် ပို ၍ ကောင်း ၏။

^၂ ချမ်း သာ သော သူ နှင့် ဆင်း ရဲ သော သူ တို့ ၏ တူ ညီ သော အ ချက် မှာ သူ တို့ အား လုံး ကို ထာ ဝ ရ ဘု ရား ဖန် ဆင်း တော် မူ ခြင်း ပင် ဖြစ် ၏။

^၃ ဆင် ခြင် ဉာဏ် ရှိ သော သူ သည် ဘေး အန္တ ရာယ် ကို မြင် ၍ ပုန်း ရှောင် တတ် ၏။ အ သိ ပ ညာ နည်း ပါး သော သူ မူ ကား ဆက် သွား ၍ အ ပြစ် ဒဏ် ခံ ရ တတ် ၏။

^၄ စိတ် နှိမ့် ချ ခြင်း နှင့် ထာ ဝ ရ ဘု ရား ကို ကြောက် ရွံ့ ခြင်း အ ကျိုး ကား ဓ န ဥစ္စာ၊ ဂုဏ် သ ရေ နှင့် အ သက် ရှင် ခြင်း ဖြစ် ၏။

^၅ ကောက် ကျစ် သော သူ ၏ လမ်း ၌ ဆူး ပင် များ နှင့် ကျော့ ကွင်း များ ရှိ ကြ ၏။ မိ မိ ၏ စိတ် ဝိ ညာဉ် ကို စောင့် ထိန်း သော သူ သည် ထို အ ရာ တို့ ကို ဝေး ဝေး ရှောင် တတ် ၏။

^၆ က လေး သူ ငယ် ကို သွန် သင် ၍ သူ သွား ရ မည့် လမ်း သို့ ဦး တည့် ပေး လော့။ သို့ ပြု လျှင် သူ သည် အ သက် ကြီး သော အ ခါ ထို လမ်း မှ မ ဖယ် ခွာ ဘဲ နေ လိမ့် မည်။

^၇ ချမ်း သာ သော သူ သည် ဆင်း ရဲ သော သူ ကို အုပ် စိုး ရ ၏။ ချေး ယူ သော သူ သည် လည်း ချေး ပေး သော သူ ၏ ကျွန် ဖြစ် ရ ၏။

^၈ မ တ ရား မှု မျိုး စေ့ ကို ကြဲ သော သူ သည် ဆင်း ရဲ ဒုက္ခ ကို ရိတ် သိမ်း ရ ၍ သူ ၏ ဒေါ သ ကြိမ် လုံး သည် ပျက် စီး သွား လိမ့် မည်။

^၉ စေ တ နာ စိတ် ရှိ သော သူ သည် မိ မိ ၏ အ စား အ စာ ကို ဆင်း ရဲ သော သူ အား ပေး ကမ်း သော ကြောင့် ကောင်း ချီး မင်္ဂ လာ ခံ စား ရ လိမ့် မည်။

^၁၀ ပြက် ရယ် ပြု တတ် သော သူ ကို နှင် ထုတ် လော့။ သို့ ပြု လျှင် အ ငြင်း ပွား မှု သည် ထွက် သွား ၍ ခိုက် ရန် ဖြစ် ခြင်း နှင့် အ ရှက် ကွဲ ခြင်း သည် လည်း အ ဆုံး သတ် သွား လိမ့် မည်။

^၁၁ စိတ် နှ လုံး စင် ကြယ် ခြင်း ကို နှစ် သက် ၍ ယဉ် ကျေး သိမ် မွေ့ စွာ ပြော ဆို တတ် သော သူ သည် ရှင် ဘု ရင် ၏ မိတ် ဆွေ ဖြစ် ရ လိမ့် မည်။

^၁၂ ထာ ဝ ရ ဘု ရား ၏ မျက် စိ တော် သည် အ သိ ပ ညာ ကို ထိန်း သိမ်း စောင့် ရှောက် တော် မူ ၏။ သစ္စာ မဲ့ သော သူ ၏ စ ကား တို့ ကို ကား မှား ယွင်း ချွတ် ချော် စေ ‌တော် မူ ၏။

^၁၃ ပျင်း ရိ သော သူ က “အ ပြင် ဘက် ၌ ခြင်္သေ့ ရှိ ၏။ ငါ သည် လမ်း မ ပေါ် တွင် ကိုက် သတ် ခံ ရ လိမ့် မည်” ဟု ဆို တတ် ၏။

^၁၄ အ ကျင့် ဖောက် ပြား သော မိန်း မ တို့ ၏ နှုတ် သည် နက် သော တွင်း ဖြစ် ၏။ ထာ ဝ ရ ဘု ရား ၏ အ မျက် တော် သင့် သော သူ သည် ထို တွင်း ထဲ သို့ ကျ ရောက် လိမ့် မည်။

^၁၅ မိုက် မဲ ခြင်း သည် က လေး သူ ငယ် ၏ စိတ် နှ လုံး တွင် နှောင် ဖွဲ့ လျက် ရှိ ၏။ သို့ သော် ဆုံး မ ပဲ့ ပြင် သော ကြိမ် လုံး သည် ၎င်း ကို သူ ၏ ဝေး ကွာ စေ လိမ့် မည်။

^၁၆ မိ မိ ဥစ္စာ တိုး ပွား စေ ရန် ဆင်း ရဲ သော သူ ကို နှိပ် စက် သော သူ၊ သို့ မ ဟုတ် ချမ်း သာ သော သူ ကို ပေး ကမ်း သော သူ သည် အ မှန် ပင် ချို့ တဲ့ နွမ်း ပါး ခြင်း သို့ ရောက် လိမ့် မည်။

^၁၇ သင့် နား ကို စွင့် ၍ ပ ညာ ရှိ တို့ ၏ စ ကား များ ကို နား ထောင် လော့။ သင့် စိတ် နှ လုံး ၌ ငါ ၏ အ သိ ပ ညာ ကို သွင်း ထား လော့။ ^၁၈ အ ကြောင်း မူ ကား ထို အ ရာ တို့ ကို သင့် အ ထဲ ၌ စောင့် ထိန်း ထား ၍ ထို အ ရာ ရှိ သ မျှ တို့ ကို သင် ၏ နှုတ် ၌ အ သင့် ရှိ စေ လျှင် နှစ် လို ဖွယ် ကောင်း သော အ ရာ ဖြစ် လိမ့် မည်။

^၁၉ သင် သည် ထာ ဝ ရ ဘု ရား ကို ကိုး စား မည့် အ ကြောင်း သင့် ကို၊ အ ထူး သ ဖြင့် သင့် ကို ယ နေ့ ငါ သွန် သင် လေ ပြီ။ ^၂၀ ငါ သည် အ ကြံ ပြု ချက် နှင့် အ သိ ပ ညာ ဆိုင် ရာ စ ကား အ ခွန်း သုံး ဆယ် ကို သင့် အ တွက် ရေး ထား ပြီ မ ဟုတ် လော။ ^၂၁ ဤ သည် ကား သင် သည် မှန် ကန် သော စ ကား စစ် စစ် တို့ ကို သိ စေ ရန် နှင့် သင့် ကို စေ လွှတ် သော သူ များ အား မှန် ကန် သော စ ကား တို့ ဖြင့် ဖြေ ကြား နိုင် ရန် ဖြစ် ၏။

^၂၂ ဆင်း ရဲ သော သူ ကို ဆင်း ရဲ သည် ဆို ၍ ခေါင်း ပုံ မ ဖြတ် နှင့်။ အ ဖိ နှိပ် ခံ ရ သော သူ ကို လည်း မြို့ တံ ခါး ၌ မ ညှဉ်း ဆဲ နှင့်။ ^၂၃ အ ကြောင်း မူ ကား ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် သူ တို့ ၏ အ မှု ကိစ္စ ကို ရင် ဆိုင် ဖြေ ရှင်း ပေး ၍ သူ တို့ ထံ မှ လု ယူ သော သူ တို့ ၏ အ သက် ကို လု ယူ တော် မူ လိမ့် မည်။

^၂၄ စိတ် တို သော သူ နှင့် မ ပေါင်း ဖော် နှင့်။ ဒေါ သ ကြီး သော သူ နှင့် အ တူ မ လိုက် နှင့်။ ^၂၅ လိုက် လျှင် သင် သည် သူ ၏ လမ်း စဉ် တို့ ကို သင် ယူ ၍ သင် ကိုယ် တိုင် ထောင် ချောက် မိ လိမ့် မည်။

^၂၆ က တိ ခံ ဝန် ချက် ပေး သော သူ များ နှင့် ကြွေး မြီ များ အ တွက် အာ မ ခံ သော သူ များ ထဲ တွင် မ ပါ နှင့်။ ^၂၇ သင် ၌ ပေး လျော် ရန် မ ရှိ သော အ ခါ သင့် ကိုယ် အောက် မှ သင့် အိပ် ရာ ကို ယူ သွား လျှင် မည် သို့ နည်း။

^၂၈ သင် ၏ ဘိုး ဘေး များ စိုက် ထူ ခဲ့ သော ရှေး ယ ခင် နယ် နိ မိတ် ကို မ ရွှေ့ နှင့်။

^၂၉ မိ မိ အ လုပ် တွင် ကျွမ်း ကျင် သော သူ ကို သင် မြင် သ လော။ ထို သူ သည် ရှင် ဘု ရင် တို့ ရှေ့ မှောက် ၌ ခ စား ရ လိမ့် မည်။ သာ မန် လူ တို့ ရှေ့ ၌ ခ စား ရ လိမ့် မည် မ ဟုတ်။

22

¹ A good name is more desirable than great riches, and loving favor is better than silver and gold.

² The rich and the poor have this in common: Yahweh is the maker of them all.

³ A prudent man sees danger and hides himself; but the simple pass on, and suffer for it.

⁴ The result of humility and the fear of Yahweh is wealth, honor, and life.

⁵ Thorns and snares are in the path of the wicked; whoever guards his soul stays far from them.

⁶ Train up a child in the way he should go, and when he is old he will not depart from it.

⁷ The rich rule over the poor. The borrower is servant to the lender.

⁸ He who sows wickedness reaps trouble, and the rod of his fury will be destroyed.

⁹ He who has a generous eye will be blessed, for he shares his food with the poor.

¹⁰ Drive out the mocker, and strife will go out; yes, quarrels and insults will stop.

¹¹ He who loves purity of heart and speaks gracefully is the king’s friend.

¹² Yahweh’s eyes watch over knowledge, but he frustrates the words of the unfaithful.

¹³ The sluggard says, “There is a lion outside! I will be killed in the streets!”

¹⁴ The mouth of an adulteress is a deep pit. He who is under Yahweh’s wrath will fall into it.

¹⁵ Folly is bound up in the heart of a child; the rod of discipline drives it far from him.

¹⁶ Whoever oppresses the poor for his own increase and whoever gives to the rich, both come to poverty.

¹⁷ Turn your ear, and listen to the words of the wise. Apply your heart to my teaching. ¹⁸ For it is a pleasant thing if you keep them within you, if all of them are ready on your lips.

¹⁹ I teach you today, even you, so that your trust may be in Yahweh. ²⁰ Haven’t I written to you thirty excellent things of counsel and knowledge, ²¹ To teach you truth, reliable words, to give sound answers to the ones who sent you?

²² Don’t exploit the poor because he is poor; and don’t crush the needy in court; ²³ for Yahweh will plead their case, and plunder the life of those who plunder them.

²⁴ Don’t befriend a hot-tempered man. Don’t associate with one who harbors anger, ²⁵ lest you learn his ways and ensnare your soul.

²⁶ Don’t you be one of those who strike hands, of those who are collateral for debts. ²⁷ If you don’t have means to pay, why should he take away your bed from under you?

²⁸ Don’t move the ancient boundary stone which your fathers have set up.

²⁹ Do you see a man skilled in his work? He will serve kings. He won’t serve obscure men.