၁၉

^၁ သင် ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား သင့် အား အ ပိုင် ပေး သော ပြည် ရှိ လူ မျိုး တို့ ကို သင် ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် သင့် ရှေ့ မှ ဖယ် ရှား တော် မူ မည်။ သင် သည် ထို လူ မျိုး တို့ ကို နှင် ထုတ် ၍ သူ တို့ ၏ မြို့ များ၊ သူ တို့ ၏ အိမ် များ ၌ နေ ထိုင် ကြ သော အ ခါ၊ ^၂ သင် ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား သင့် အား အ ပိုင် ပေး တော် မူ သော ပြည် ထဲ ၌ မြို့ သုံး မြို့ ကို သီး ခြား ခွဲ ထား ရ မည်။ ^၃ လူ သတ် မိ သော သူ မည် သူ မ ဆို ထို မြို့ များ သို့ ထွက် ပြေး နိုင် မည့် အ ကြောင်း သင် ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား သင့် အား အ မွေ အ ဖြစ် ပေး‌ တော် မူ သော ပြည် ကို နယ် မြေ သုံး ပိုင်း ပိုင်း ၍ လမ်း ကို လည်း ဖောက် လုပ် ရ မည်။

^၄ မိ မိ အိမ် နီး ချင်း ကို အ မုန်း မ ရှိ ဘဲ မ တော် တ ဆ လူ သတ် မိ သော လူ သတ် သ မား သည် ထို အ ရပ် သို့ ထွက် ပြေး ခြင်း ဖြင့် အ သက် ချမ်း သာ ရာ ရ မည်။ ^၅ ဥ ပ မာ အား ဖြင့် အိမ် နီး ချင်း နှင့် အ တူ တော ထဲ သို့ သစ် ခုတ် သွား သော သူ သည် အ ပင် ခုတ် လှဲ ရန် ပု ဆိန် ကို လွှဲ လိုက် သော အ ခါ ပု ဆိန် သည် အ ရိုး မှ ကျွတ် ထွက် ၍ အိမ် နီး ချင်း ကို ထိ မှန် ကာ အိမ် နီး ချင်း သေ သွား လျှင် လူ သတ် မိ သော သူ သည် ထို မြို့ များ ထဲ မှ တစ် မြို့ မြို့ သို့ ထွက် ပြေး ခြင်း ဖြင့် အ သက် ချမ်း သာ ရာ ရ လိမ့် မည်။ ^၆ သို့ မ ဟုတ် လျှင် လမ်း ခ ရီး ဝေး သ ဖြင့် သွေး ကြွေး အ တွက် လက် စား ချေ ပေး သော သူ သည် လူ သတ် မိ သော သူ နောက် သို့ ဒေါ သ တ ကြီး လိုက် ၍ မီ သော အ ခါ သူ့ ကို အ သေ သတ် မိ လိမ့် မည်။ အ ကယ် စင် စစ် ထို လူ သတ် မိ‌ သော သူ သည် မိ မိ အိမ် နီး ချင်း အ ပေါ် အ မုန်း မ ရှိ သော ကြောင့် အ သေ မ ခံ သင့်။ ^၇ ထို့ ကြောင့် ‘သင် သည် မြို့ သုံး မြို့ ကို သီး ခြား ခွဲ ထား ရ မည်’ ဟု သင့် အား ငါ မိန့် မှာ ခဲ့ ခြင်း ဖြစ် ၏။

^၈ သင် ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား က သင့် ဘိုး ဘေး တို့ အား ကျိန် ဆို ခဲ့ သည့် အ တိုင်း သင် ၏ နယ် မြေ ကို ကျယ် ပြန့် စေ ၍ သင့် ဘိုး ဘေး တို့ အား ပေး မည် ဟု က တိ ထား တော် မူ ခဲ့ သည့် ပြည် တစ် ပြည် လုံး ကို သင့် အား ပေး တော် မူ လျှင်၊ ^၉ သင် ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား ကို ချစ် ၍ ကိုယ် တော် ၏ လမ်း ‌တော် ၌ အ စဉ် အ မြဲ လျှောက် လှမ်း ရ မည် ဟု ယ နေ့ သင့် အား ငါ မှာ ကြား သော ဤ ပ ညတ် တော် ရှိ သ မျှ ကို သင် လိုက် နာ စောင့် ထိန်း မည် ဆို လျှင် ထို သုံး မြို့ အ ပြင် နောက် ထပ် မြို့ သုံး မြို့ ကို သင် ထပ် ပေါင်း ရ လိမ့် မည်။ ^၁၀ သို့ ပြု လျှင် အ မွေ အ ဖြစ် သင့် အား သင် ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား ပေး တော် မူ သော ပြည် ထဲ ၌ အ ပြစ် မဲ့ သော သူ သည် အ သက် ဆုံး ရှုံ ရ မည် မ ဟုတ်။ အ ပြစ် မဲ့ သော သူ အား သတ် သော အ ပြစ် သည် လည်း သင့် အ ပေါ် ကျ ရောက် မည် မ ဟုတ်။

^၁၁ တစ် စုံ တစ် ယောက် သည် မိ မိ အိမ် နီး ချင်း ကို မုန်း သော ကြောင့် သူ့ ကို ချောင်း မြောင်း တိုက် ခိုက် ၍ အ သေ သတ် ပြီး ထို မြို့ တစ် မြို့ မြို့ သို့ ထွက် ပြေး သွား သော်၊ ^၁၂ သူ နေ ထိုင် သော မြို့ မှ သက် ကြီး ဝါ ကြီး တို့ က လူ လွှတ် ၍ သူ့ ကို ခေါ် ဆောင် လာ စေ ပြီး သွေး ကြွေး အ တွက် လက် စား ချေ ပေး သော သူ ၏ လက် သို့ အပ် ရ မည်။ သူ သည် အ သတ် ခံ ရ မည်။ ^၁၃ သူ့ ကို မ သ နား ရ။ အ ပြစ် မဲ့ သော သူ အား သတ် တိုက် ရိုက် ပြန် ဆို လျှင် ‘အ ပြစ် မဲ့ သော သွေး’။ သော အ ပြစ် ကို အစ္စ ရေး လူ မျိုး ထဲ မှ ဖယ် ရှား ပစ် ရ မည်။ သို့ မှ သာ သင် ကောင်း စား မည်။

^၁၄ သင် ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား သင့် အား အ ပိုင် ပေး တော် မူ သော ပြည် ရှိ သင် အ မွေ ဆက် ခံ ရာ အ မွေ မြေ ၌ ရှေး လူ ကြီး တို့ သတ် မှတ် ထား သော အိမ် နီး ချင်း ၏ နယ် နိ မိတ် မှတ် တိုင် ကို မ ရွှေ့ ရ။

^၁၅ တစ် စုံ တစ် ယောက် ပြု မိ သော ဒု စ ရိုက်၊ ကျူး လွန် မိ သော အ ပြစ် တစ် ခု ခု အ တွက် သက် သေ ထွက် ဆို သူ တစ် ဦး တည်း သာ ရှိ လျှင် သူ ၏ စ ကား အ တည် မ ဖြစ် ရ။ မည် သည့် ပြစ် မှု မ ဆို သက် သေ နှစ် ဦး သုံး ဦး ၏ ထွက် ဆို သော စ ကား အား ဖြင့် သာ အ တည် ဖြစ် ရ မည်။ တ ရား ၁၇:၆။ ၂ ကော ၁၃:၁။ မ ၁၈:၁၆။ ယော ၈:၇။

^၁၆ မ နာ လို စိတ် ရှိ သော လူ တစ် ဦး သည် တစ် ဖက် လူ ကို အ မှား ပြု သည် ဟု သက် သေ ထွက် ဆို လျှင်၊ ^၁၇ အ မှု အ ခင်း ဖြစ် သော ထို သူ နှစ် ဦး သည် ထာ ဝ ရ ဘု ရား ရှေ့၊ ယဇ် ပု ရော ဟိတ် နှင့် ထို အ ချိန် တွင် တ ရား သူ ကြီး ဖြစ် သော သူ တို့ ရှေ့ တွင် ရပ် ရ မည်။ ^၁၈ တ ရား သူ ကြီး တို့ သည် အ သေ အ ချာ မေး မြန်း ပြီး ထို သက် သေ ထွက် ဆို သူ သည် မိ မိ ၏ ညီ အစ် ကို ကို ဆန့် ကျင် ၍ မ ဟုတ် မ မှန် သက် သေ ထွက် ဆို ကြောင်း မှန် လျှင်၊ ^၁၉ သူ သည် သူ ၏ ညီ အစ် ကို အား မ ကောင်း ကြံ စည် ခဲ့ သည့် အ တိုင်း သူ့ အား ပြန် ပြု ရ မည်။ ဤ သို့ ဖြင့် မ ကောင်း မှု ကို သင့် ထံ မှ ဖယ် ရှား ပစ် ရ မည်။ ^၂၀ ကျန် သော သူ တို့ သည် လည်း ကြား ၍ ကြောက် ရွံ့ ကြ သ ဖြင့် ထို မ ကောင်း မှု မျိုး ကို နောက် တစ် ဖန် ထပ် ၍ ကျူး လွန် တော့ မည် မ ဟုတ်။ ^၂၁ သင် သည် သူ့ ကို မ သ နား ရ။ အ သက် အ တွက် အ သက်၊ မျက် စိ အ တွက် မျက် စိ၊ သွား အ တွက် သွား၊ လက် အ တွက် လက်၊ ခြေ အ တွက် ခြေ သူ့ ကို ပြန် ခံ စေ ရ မည်။ မ ၅:၃၈။

19

¹ When Yahweh your God cuts off the nations whose land Yahweh your God gives you, and you succeed them and dwell in their cities and in their houses, ² you shall set apart three cities for yourselves in the middle of your land, which Yahweh your God gives you to possess. ³ You shall prepare the way, and divide the borders of your land which Yahweh your God causes you to inherit into three parts, that every man slayer may flee there.

⁴ This is the case of the man slayer who shall flee there and live: Whoever kills his neighbor unintentionally, and didn’t hate him in time past— ⁵ as when a man goes into the forest with his neighbor to chop wood and his hand swings the ax to cut down the tree, and the head slips from the handle and hits his neighbor so that he dies—he shall flee to one of these cities and live. ⁶ Otherwise, the avenger of blood might pursue the man slayer while hot anger is in his heart and overtake him, because the way is long, and strike him mortally, even though he was not worthy of death, because he didn’t hate him in time past. ⁷ Therefore I command you to set apart three cities for yourselves.

⁸ If Yahweh your God enlarges your border, as he has sworn to your fathers, and gives you all the land which he promised to give to your fathers; ⁹ and if you keep all this commandment to do it, which I command you today, to love Yahweh your God, and to walk ever in his ways, then you shall add three cities more for yourselves, in addition to these three. ¹⁰ This is so that innocent blood will not be shed in the middle of your land which Yahweh your God gives you for an inheritance, leaving blood guilt on you.

¹¹ But if any man hates his neighbor, lies in wait for him, rises up against him, strikes him mortally so that he dies, and he flees into one of these cities; ¹² then the elders of his city shall send and bring him there, and deliver him into the hand of the avenger of blood, that he may die. ¹³ Your eye shall not pity him, but you shall purge the innocent blood from Israel that it may go well with you.

¹⁴ You shall not remove your neighbor’s landmark, which they of old time have set, in your inheritance which you shall inherit, in the land that Yahweh your God gives you to possess.

¹⁵ One witness shall not rise up against a man for any iniquity, or for any sin that he sins. At the mouth of two witnesses, or at the mouth of three witnesses, shall a matter be established.

¹⁶ If an unrighteous witness rises up against any man to testify against him of wrongdoing, ¹⁷ then both the men, between whom the controversy is, shall stand before Yahweh, before the priests and the judges who shall be in those days; ¹⁸ and the judges shall make diligent inquisition; and behold, if the witness is a false witness, and has testified falsely against his brother, ¹⁹ then you shall do to him as he had thought to do to his brother. So you shall remove the evil from among you. ²⁰ Those who remain shall hear, and fear, and will never again commit any such evil among you. ²¹ Your eyes shall not pity: life for life, eye for eye, tooth for tooth, hand for hand, foot for foot.

၁၉

^၁ သင် ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား သင့် အား အ ပိုင် ပေး သော ပြည် ရှိ လူ မျိုး တို့ ကို သင် ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် သင့် ရှေ့ မှ ဖယ် ရှား တော် မူ မည်။ သင် သည် ထို လူ မျိုး တို့ ကို နှင် ထုတ် ၍ သူ တို့ ၏ မြို့ များ၊ သူ တို့ ၏ အိမ် များ ၌ နေ ထိုင် ကြ သော အ ခါ၊ ^၂ သင် ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား သင့် အား အ ပိုင် ပေး တော် မူ သော ပြည် ထဲ ၌ မြို့ သုံး မြို့ ကို သီး ခြား ခွဲ ထား ရ မည်။ ^၃ လူ သတ် မိ သော သူ မည် သူ မ ဆို ထို မြို့ များ သို့ ထွက် ပြေး နိုင် မည့် အ ကြောင်း သင် ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား သင့် အား အ မွေ အ ဖြစ် ပေး‌ တော် မူ သော ပြည် ကို နယ် မြေ သုံး ပိုင်း ပိုင်း ၍ လမ်း ကို လည်း ဖောက် လုပ် ရ မည်။

^၄ မိ မိ အိမ် နီး ချင်း ကို အ မုန်း မ ရှိ ဘဲ မ တော် တ ဆ လူ သတ် မိ သော လူ သတ် သ မား သည် ထို အ ရပ် သို့ ထွက် ပြေး ခြင်း ဖြင့် အ သက် ချမ်း သာ ရာ ရ မည်။ ^၅ ဥ ပ မာ အား ဖြင့် အိမ် နီး ချင်း နှင့် အ တူ တော ထဲ သို့ သစ် ခုတ် သွား သော သူ သည် အ ပင် ခုတ် လှဲ ရန် ပု ဆိန် ကို လွှဲ လိုက် သော အ ခါ ပု ဆိန် သည် အ ရိုး မှ ကျွတ် ထွက် ၍ အိမ် နီး ချင်း ကို ထိ မှန် ကာ အိမ် နီး ချင်း သေ သွား လျှင် လူ သတ် မိ သော သူ သည် ထို မြို့ များ ထဲ မှ တစ် မြို့ မြို့ သို့ ထွက် ပြေး ခြင်း ဖြင့် အ သက် ချမ်း သာ ရာ ရ လိမ့် မည်။ ^၆ သို့ မ ဟုတ် လျှင် လမ်း ခ ရီး ဝေး သ ဖြင့် သွေး ကြွေး အ တွက် လက် စား ချေ ပေး သော သူ သည် လူ သတ် မိ သော သူ နောက် သို့ ဒေါ သ တ ကြီး လိုက် ၍ မီ သော အ ခါ သူ့ ကို အ သေ သတ် မိ လိမ့် မည်။ အ ကယ် စင် စစ် ထို လူ သတ် မိ‌ သော သူ သည် မိ မိ အိမ် နီး ချင်း အ ပေါ် အ မုန်း မ ရှိ သော ကြောင့် အ သေ မ ခံ သင့်။ ^၇ ထို့ ကြောင့် ‘သင် သည် မြို့ သုံး မြို့ ကို သီး ခြား ခွဲ ထား ရ မည်’ ဟု သင့် အား ငါ မိန့် မှာ ခဲ့ ခြင်း ဖြစ် ၏။

^၈ သင် ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား က သင့် ဘိုး ဘေး တို့ အား ကျိန် ဆို ခဲ့ သည့် အ တိုင်း သင် ၏ နယ် မြေ ကို ကျယ် ပြန့် စေ ၍ သင့် ဘိုး ဘေး တို့ အား ပေး မည် ဟု က တိ ထား တော် မူ ခဲ့ သည့် ပြည် တစ် ပြည် လုံး ကို သင့် အား ပေး တော် မူ လျှင်၊ ^၉ သင် ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား ကို ချစ် ၍ ကိုယ် တော် ၏ လမ်း ‌တော် ၌ အ စဉ် အ မြဲ လျှောက် လှမ်း ရ မည် ဟု ယ နေ့ သင့် အား ငါ မှာ ကြား သော ဤ ပ ညတ် တော် ရှိ သ မျှ ကို သင် လိုက် နာ စောင့် ထိန်း မည် ဆို လျှင် ထို သုံး မြို့ အ ပြင် နောက် ထပ် မြို့ သုံး မြို့ ကို သင် ထပ် ပေါင်း ရ လိမ့် မည်။ ^၁၀ သို့ ပြု လျှင် အ မွေ အ ဖြစ် သင့် အား သင် ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား ပေး တော် မူ သော ပြည် ထဲ ၌ အ ပြစ် မဲ့ သော သူ သည် အ သက် ဆုံး ရှုံ ရ မည် မ ဟုတ်။ အ ပြစ် မဲ့ သော သူ အား သတ် သော အ ပြစ် သည် လည်း သင့် အ ပေါ် ကျ ရောက် မည် မ ဟုတ်။

^၁၁ တစ် စုံ တစ် ယောက် သည် မိ မိ အိမ် နီး ချင်း ကို မုန်း သော ကြောင့် သူ့ ကို ချောင်း မြောင်း တိုက် ခိုက် ၍ အ သေ သတ် ပြီး ထို မြို့ တစ် မြို့ မြို့ သို့ ထွက် ပြေး သွား သော်၊ ^၁၂ သူ နေ ထိုင် သော မြို့ မှ သက် ကြီး ဝါ ကြီး တို့ က လူ လွှတ် ၍ သူ့ ကို ခေါ် ဆောင် လာ စေ ပြီး သွေး ကြွေး အ တွက် လက် စား ချေ ပေး သော သူ ၏ လက် သို့ အပ် ရ မည်။ သူ သည် အ သတ် ခံ ရ မည်။ ^၁၃ သူ့ ကို မ သ နား ရ။ အ ပြစ် မဲ့ သော သူ အား သတ် တိုက် ရိုက် ပြန် ဆို လျှင် ‘အ ပြစ် မဲ့ သော သွေး’။ သော အ ပြစ် ကို အစ္စ ရေး လူ မျိုး ထဲ မှ ဖယ် ရှား ပစ် ရ မည်။ သို့ မှ သာ သင် ကောင်း စား မည်။

^၁၄ သင် ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား သင့် အား အ ပိုင် ပေး တော် မူ သော ပြည် ရှိ သင် အ မွေ ဆက် ခံ ရာ အ မွေ မြေ ၌ ရှေး လူ ကြီး တို့ သတ် မှတ် ထား သော အိမ် နီး ချင်း ၏ နယ် နိ မိတ် မှတ် တိုင် ကို မ ရွှေ့ ရ။

^၁၅ တစ် စုံ တစ် ယောက် ပြု မိ သော ဒု စ ရိုက်၊ ကျူး လွန် မိ သော အ ပြစ် တစ် ခု ခု အ တွက် သက် သေ ထွက် ဆို သူ တစ် ဦး တည်း သာ ရှိ လျှင် သူ ၏ စ ကား အ တည် မ ဖြစ် ရ။ မည် သည့် ပြစ် မှု မ ဆို သက် သေ နှစ် ဦး သုံး ဦး ၏ ထွက် ဆို သော စ ကား အား ဖြင့် သာ အ တည် ဖြစ် ရ မည်။ တ ရား ၁၇:၆။ ၂ ကော ၁၃:၁။ မ ၁၈:၁၆။ ယော ၈:၇။

^၁၆ မ နာ လို စိတ် ရှိ သော လူ တစ် ဦး သည် တစ် ဖက် လူ ကို အ မှား ပြု သည် ဟု သက် သေ ထွက် ဆို လျှင်၊ ^၁၇ အ မှု အ ခင်း ဖြစ် သော ထို သူ နှစ် ဦး သည် ထာ ဝ ရ ဘု ရား ရှေ့၊ ယဇ် ပု ရော ဟိတ် နှင့် ထို အ ချိန် တွင် တ ရား သူ ကြီး ဖြစ် သော သူ တို့ ရှေ့ တွင် ရပ် ရ မည်။ ^၁၈ တ ရား သူ ကြီး တို့ သည် အ သေ အ ချာ မေး မြန်း ပြီး ထို သက် သေ ထွက် ဆို သူ သည် မိ မိ ၏ ညီ အစ် ကို ကို ဆန့် ကျင် ၍ မ ဟုတ် မ မှန် သက် သေ ထွက် ဆို ကြောင်း မှန် လျှင်၊ ^၁၉ သူ သည် သူ ၏ ညီ အစ် ကို အား မ ကောင်း ကြံ စည် ခဲ့ သည့် အ တိုင်း သူ့ အား ပြန် ပြု ရ မည်။ ဤ သို့ ဖြင့် မ ကောင်း မှု ကို သင့် ထံ မှ ဖယ် ရှား ပစ် ရ မည်။ ^၂၀ ကျန် သော သူ တို့ သည် လည်း ကြား ၍ ကြောက် ရွံ့ ကြ သ ဖြင့် ထို မ ကောင်း မှု မျိုး ကို နောက် တစ် ဖန် ထပ် ၍ ကျူး လွန် တော့ မည် မ ဟုတ်။ ^၂၁ သင် သည် သူ့ ကို မ သ နား ရ။ အ သက် အ တွက် အ သက်၊ မျက် စိ အ တွက် မျက် စိ၊ သွား အ တွက် သွား၊ လက် အ တွက် လက်၊ ခြေ အ တွက် ခြေ သူ့ ကို ပြန် ခံ စေ ရ မည်။ မ ၅:၃၈။

19

¹ When Yahweh your God cuts off the nations whose land Yahweh your God gives you, and you succeed them and dwell in their cities and in their houses, ² you shall set apart three cities for yourselves in the middle of your land, which Yahweh your God gives you to possess. ³ You shall prepare the way, and divide the borders of your land which Yahweh your God causes you to inherit into three parts, that every man slayer may flee there.

⁴ This is the case of the man slayer who shall flee there and live: Whoever kills his neighbor unintentionally, and didn’t hate him in time past— ⁵ as when a man goes into the forest with his neighbor to chop wood and his hand swings the ax to cut down the tree, and the head slips from the handle and hits his neighbor so that he dies—he shall flee to one of these cities and live. ⁶ Otherwise, the avenger of blood might pursue the man slayer while hot anger is in his heart and overtake him, because the way is long, and strike him mortally, even though he was not worthy of death, because he didn’t hate him in time past. ⁷ Therefore I command you to set apart three cities for yourselves.

⁸ If Yahweh your God enlarges your border, as he has sworn to your fathers, and gives you all the land which he promised to give to your fathers; ⁹ and if you keep all this commandment to do it, which I command you today, to love Yahweh your God, and to walk ever in his ways, then you shall add three cities more for yourselves, in addition to these three. ¹⁰ This is so that innocent blood will not be shed in the middle of your land which Yahweh your God gives you for an inheritance, leaving blood guilt on you.

¹¹ But if any man hates his neighbor, lies in wait for him, rises up against him, strikes him mortally so that he dies, and he flees into one of these cities; ¹² then the elders of his city shall send and bring him there, and deliver him into the hand of the avenger of blood, that he may die. ¹³ Your eye shall not pity him, but you shall purge the innocent blood from Israel that it may go well with you.

¹⁴ You shall not remove your neighbor’s landmark, which they of old time have set, in your inheritance which you shall inherit, in the land that Yahweh your God gives you to possess.

¹⁵ One witness shall not rise up against a man for any iniquity, or for any sin that he sins. At the mouth of two witnesses, or at the mouth of three witnesses, shall a matter be established.

¹⁶ If an unrighteous witness rises up against any man to testify against him of wrongdoing, ¹⁷ then both the men, between whom the controversy is, shall stand before Yahweh, before the priests and the judges who shall be in those days; ¹⁸ and the judges shall make diligent inquisition; and behold, if the witness is a false witness, and has testified falsely against his brother, ¹⁹ then you shall do to him as he had thought to do to his brother. So you shall remove the evil from among you. ²⁰ Those who remain shall hear, and fear, and will never again commit any such evil among you. ²¹ Your eyes shall not pity: life for life, eye for eye, tooth for tooth, hand for hand, foot for foot.