၃၇

^၁ ဟေ ဇ ကိ မင်း ကြီး သည် ထို စ ကား ကို ကြား လျှင် မိ မိ အ ဝတ် ကို ဆုတ် ဖြဲ ၍ လျှော် တေ အ ဝတ် ကို ဝတ် ပြီး ထာ ဝ ရ ဘု ရား ၏ အိမ် တော် သို့ သွား‌ လေ ၏။ ^၂ မင်း ကြီး သည် လျော် တေ အ ဝတ် ဝတ် ထား သည့် နန်း တော် အုပ် ဧ လျာ ကိမ်၊ စာ ရေး တော် ကြီး ရှေ ဗ န၊ အ သက် ကြီး သော ယဇ် ပု ရော ဟိတ် တို့ ကို အာ မုတ် ၏ သား ပ ရော ဖက် ဟေ ရှာ ယ ထံ သို့ စေ လွှတ် ၏။

^၃ သူ တို့ က ဟေ ရှာ ယ အား “ဟေ ဇ ကိ မင်း ကြီး က ‘ယ နေ့ သည် ဆင်း ရဲ ဒုက္ခ ရောက် သော နေ့၊ ဆုံး မ ခြင်း ခံ ရ သော နေ့၊ အ ရှက် ကွဲ ရ သော နေ့ ဖြစ် ၏။ သား ဖွား ချိန် ရောက် သော် လည်း သား ဖွား ရန် ခွန် အား မ ရှိ။ ^၄ ရာ ဗ ရှာ ခ ၏ သ ခင် အ ဆီး ရီး ယား ဘု ရင် သည် ရာ ဗ ရှာ ခ ကို စေ လွှတ် ၍ အ သက် ရှင် တော် မူ သော ဘု ရား သ ခင် ကို ကဲ့ ရဲ့ ပြစ် တင် စေ ၏။ ထို စ ကား ကို သင် ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား ကြား တော် မူ ၍ ကြား တော် မူ သော စ ကား အ တွက် သင် ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် သူ့ ကို ဆုံး မ ကောင်း ဆုံး မ တော် မူ လိမ့် မည်။ ထို့ ကြောင့် အ သက် ရှင် ကျန် ရစ် သော သူ တို့ အ တွက် ဆု တောင်း ပတ္ထ နာ ပြု ပါ’ ဟူ ၍ မိန့် မှာ သည်” ဟု ပြော ကြား ၏။

^၅ ဟေ ဇ ကိ မင်း ကြီး ၏ မင်း မှု ထမ်း တို့ သည် ဟေ ရှာ ယ ထံ သို့ ရောက် လာ လျှင်၊ ^၆ ဟေ ရှာ ယ က သူ တို့ အား “သင် တို့ သ ခင် ကို ဤ သို့ လျှောက် ထား ကြ လော့။ ထာ ဝ ရ ဘု ရား က ‘ငါ့ အား အ ဆီး ရီး ယား ဘု ရင် ၏ ငယ် သား တို့ စော် ကား ပြော ဆို သည့် စ ကား ကို သင် ကြား ရ သည့် အ တွက် မ ကြောက် နှင့်။ ^၇ ကြည့် ရှု လော့။ ငါ သည် သူ ၌ အ ခြား သော စိတ် သ ဘော ကို သွင်း ပေး မည်။ သူ သည် သ တင်း တစ် ခု ကြား ၍ မိ မိ ပြည် သို့ ပြန် သွား လိမ့် မည်။ ထို့ နောက် သူ့ ပြည် ၌ သူ့ ကို ဓား ဖြင့် ကျ ဆုံး စေ မည်’ ဟူ ၍ မိန့် တော် မူ သည်” ဟု သူ တို့ အား ဆင့် ဆို ၏။

^၈ အ ဆီး ရီး ယား ဘု ရင် သည် လာ ခိ ရှ မြို့ မှ ထွက် သွား ကြောင်း ရာ ဗ ရှာ ခ ကြား သ ဖြင့် ပြန် သွား ရာ ရှင် ဘု ရင် သည် လိ ဗ န မြို့ အား တိုက် ခိုက် နေ သည် ကို တွေ့ ရ ၏။ ^၉ “အီ သီ ယိုး ပီး ယား ဘု ရင် တိ ရက္က မင်း ကြီး သည် သင့် ကို တိုက် ရန် စစ် ချီ လာ ပြီ” ဟူ သော သ တင်း ကို အ ဆီး ရီး ယား ဘု ရင် ကြား ရ ၏။ သို့ သော် ဟေ ဇ ကိ မင်း ကြီး ထံ သို့ စေ တ မန် ကို စေ လွှတ် ၍၊

^၁၀ “သင် တို့ သည် ယု ဒ ဘု ရင် ဟေ ဇ ကိ မင်း ကြီး အား ဤ သို့ ပြော ကြား လော့။ သင် ယုံ ကြည် ကိုး စား သော သင် ၏ ဘု ရား သ ခင် က ‘ဂျေ ရု ဆ လင် မြို့ သည် အ ဆီး ရီး ယား ဘု ရင် ၏ လက် သို့ ရောက် မည် မ ဟုတ်’ ဟု မိန့် ဆို ၍ လှည့် စား သည် ကို သင် မ ခံ နှင့်။ ^၁၁ ကြည့် ရှု လော့။ အ ဆီး ရီး ယား ဘု ရင် တို့ သည် တိုင်း ပြည် အား လုံး အ ကုန် အ စင် ပျက် စီး သွား အောင် မည် သို့ ပြု ခဲ့ သည် ကို သင် ကြား ရ ပြီ။ သင် လည်း လွတ် မြောက် မည် ဟု မ ထင် နှင့်။ ^၁၂ ငါ့ ဘိုး ဘေး တို့ ဖျက် ဆီး ခဲ့ သော လူ မျိုး များ ဖြစ် သည့် ဂေါ ဇန် လူ မျိုး၊ ဟာ ရန် လူ မျိုး၊ ရေ ဇပ် လူ မျိုး၊ တေ လ သာ မြို့ ရှိ ဧ ဒင် အ မျိုး သား တို့ ၏ ဘု ရား များ သည် သူ တို့ ကို ကယ် ခဲ့ ဖူး သ လော။ ^၁၃ ဟာ မတ် ဘု ရင်၊ အာ ပဒ် ဘု ရင် တို့ အ ဘယ် မှာ ရှိ တော့ သ နည်း။ သေ ဖ ရ ဝိမ် မြို့၊ ဟေ န မြို့၊ ဣ ဝါ မြို့ တို့ ၏ ဘု ရင် တို့ သည် လည်း အ ဘယ် မှာ ရှိ တော့ သ နည်း” ဟု ပြော ကြား စေ ၏။

^၁၄ ဟေ ဇ ကိ မင်း ကြီး သည် စေ တ မန် တို့ လက် မှ စာ ကို ယူ ၍ ဖတ် ပြီး လျှင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား ၏ အိမ် တော် သို့ သွား ၍ ထာ ဝ ရ ဘု ရား ရှေ့ တော် ၌ ထို စာ ကို ဖြန့် လေ ၏။

^၁၅ ထို့ နောက် ဟေ ဇ ကိ မင်း ကြီး က ထာ ဝ ရ ဘု ရား ထံ တော် သို့၊ ^၁၆ “ခေ ရု ဗိမ် ဘု ရား သ ခင် ၏ ဘုန်း တော် နှင့် ဆိုင် သော ကောင်း ကင် တ မန်။ တို့ အ ထက် ၌ စံ ပယ် တော် မူ သော အစ္စ ရေး လူ မျိုး ၏ ဘု ရား သ ခင် ကောင်း ကင် ဗိုလ် ခြေ အ ရှင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား၊ မြေ ကြီး ပေါ် ရှိ တိုင်း နိုင် ငံ အား လုံး တို့ တွင် ကိုယ် တော် တစ် ပါး တည်း သာ ဘု ရား သ ခင် ဖြစ် တော် မူ ၏။ ကိုယ် တော် သည် ကောင်း ကင် နှင့် မြေ ကြီး ကို ဖန် ဆင်း တော် မူ ၏။ ^၁၇ အို ထာ ဝ ရ ဘု ရား၊ နား တော် ကို လှည့် ၍ နား ထောင် တော် မူ ပါ။ မျက် စိ တော် ကို ဖွင့် ၍ ကြည့် ရှု တော် မူ ပါ။ သ နာ ခ ရိပ် မင်း ကြီး ပေး ပို့ လိုက် သည့် အ သက် ရှင် တော် မူ သော ဘု ရား သ ခင် အား စော် ကား ပြော ဆို သော စ ကား အ လုံး စုံ ကို နား ထောင် တော် မူ ပါ။

^၁၈ အို ထာ ဝ ရ ဘု ရား၊ အ ကယ် စင် စစ် အ ဆီး ရီး ယား ဘု ရင် တို့ သည် လူ မျိုး အ ပေါင်း တို့ နှင့် သူ တို့ ၏ ပြည် ကို ဖျက် ဆီး ပါ ပြီ။ ^၁၉ သူ တို့ ၏ ဘု ရား များ ကို လည်း မီး ထဲ သို့ လွှင့် ပစ် ကြ ပြီ။ ထို ဘု ရား တို့ သည် ဘု ရား မ ဟုတ်၊ လူ့ လက် ဖြင့် လုပ် သော သစ် သား၊ ကျောက် များ သာ ဖြစ် သော ကြောင့် ပျက် စီး ကြ လေ ပြီ။ ^၂၀ အို အ ကျွန်ုပ် တို့ ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား၊ ကိုယ် တော် တစ် ပါး တည်း သာ ထာ ဝ ရ ဘု ရား ဖြစ် တော် မူ ကြောင်း ကို မြေ ကြီး ပေါ် ရှိ တိုင်း နိုင် ငံ အား လုံး သိ မြင် စေ ရန် အ ကျွန်ုပ် တို့ ကို ထို ဘု ရင် ၏ လက် မှ ယ ခု ကယ် နုတ် တော် မူ ပါ” ဟု ဆု တောင်း လေ ၏။

^၂၁ အာ မုတ် ၏ သား ဟေ ရှာ ယ သည် လည်း ဟေ ဇ ကိ မင်း ကြီး ထံ သို့ လူ လွှတ် ၍ “အစ္စ ရေး ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား က ‘သင် သည် အ ဆီး ရီး ယား ဘု ရင် သ နာ ခ ရိပ် နှင့် ပတ် သက် ၍ ငါ့ ထံ ဆု တောင်း သော ကြောင့်၊ ^၂၂ ထို ဘု ရင် ကို ရည် ညွှန်း ၍ ထာ ဝ ရ ဘု ရား က၊ ဇိ အုန် သ မီး ပျို သည် သင့် ကို မ ထီ မဲ့ မြင် ပြု လေ ပြီ။ သင့် ကို ပြက် ရယ် ပြု လေ ပြီ။ ဂျေ ရု ဆ လင် သ မီး ပျို သည် သင့် နောက် မှ နေ ၍ ခေါင်း ခါ ယမ်း လေ ပြီ။

^၂၃ သင် မည် သူ့ ကို ကဲ့ ရဲ့ ပြစ် တင် နေ သ နည်း၊ မည် သူ့ ကို စော် ကား ပြော ဆို နေ သ နည်း၊ မည် သူ့ ကို အော် ဟစ် နေ သ နည်း၊ မည် သူ့ ကို မောက် မောက် မာ မာ ကြည့် နေ သ နည်း။ အစ္စ ရေး လူ မျိုး ၏ သန့် ရှင်း သော အ ရှင် ကို ပင် မ ဟုတ် လော။ ^၂၄ သင် သည် သင့် မင်း မှု ထမ်း တို့ အား ဖြင့် ဘု ရား ရှင် ကို ကဲ့ ရဲ့ ပြစ် တင် လျက် ငါ ၏ စစ် ရ ထား များ စွာ ဖြင့် လက် ဘ နွန် တောင် ထိပ် အ စွန် အ ဖျား သို့ ငါ တက် ခဲ့ ပြီ။ ထို တောင် ပေါ် ရှိ မြင့် မား သော သစ် က တိုး ပင်၊ အ ကောင်း ဆုံး ထင်း ရှူး ပင် တို့ ကို ငါ ခုတ် လှဲ ခဲ့ ပြီ။ တော နက် ကြီး ၏ အ စွန် အ ဖျား သို့ လည်း ငါ ရောက် ခဲ့ ပြီ။ ^၂၅ ငါ သည် တွင်း တူး ၍ ရေ ကို သောက် ခဲ့ ပြီ။ ငါ ၏ ခြေ ဖ ဝါး ဖြင့် အီ ဂျစ် ပြည် ၏ မြစ် ချောင်း ရှိ သ မျှ ကို ခန်း ခြောက် စေ ခဲ့ ပြီ ဟု ဆို ၏။

^၂၆ ဤ အ မှု ကို ရှေး ယ ခင် က ပင် ငါ ချ မှတ် ခဲ့ ကြောင်း သင် မ ကြား ဖူး သ လော။ သင် သည် ခိုင် ခံ့ သော မြို့ တို့ ကို အ ပျက် အ စီး ကျောက် ပုံ ဖြစ် စေ မည် ကို ရှေး ယ ခင် က ပင် ငါ စီ မံ ထား ၍ ယ ခု ငါ ဖြစ် စေ ပြီ။ ^၂၇ ထို မြို့ သား တို့ အား လျော့ စိတ် ပျက် ကြ ပြီ။ ရှက် ကြောက် ကြ ပြီ။ သူ တို့ သည် မ ကြီး မီ ညှိုး နွမ်း သွား သော တော မြက် ပင် ကဲ့ သို့၊ မြက် နု စိမ်း ကဲ့ သို့၊ ခေါင် မိုး ပေါ် မှ မြက် ပင် ကဲ့ သို့ ဖြစ် ကြ ပြီ။

^၂၈ သင် ၏ နေ ထိုင် သွား လာ ခြင်း၊ ငါ့ အ ပေါ် အ မျက် ထွက် ခြင်း တို့ ကို ငါ သိ ၏။ ^၂၉ သင် သည် ငါ့ ကို အ မျက် ထွက် သော ကြောင့်၊ သင် စော် ကား ပြော ဆို သော စ ကား ကို ငါ ကြား ရ သော ကြောင့် ငါ သည် သင့် ကို န ဖား ကြိုး တပ် မည်၊ ဇက် ကြိုး တပ် မည်။ သင် လာ သော လမ်း ဖြင် သင့် ကို ပြန် စေ မည် ဟူ ၍ မိန့် ဆို ပြီ’ ဟု မိန့် တော် မူ ၏။

^၃၀ သင့် အ တွက် နိ မိတ် လက္ခ ဏာ ကား ဤ သို့ ဖြစ် ၏။ ယ ခု နှစ် တွင် အ လေ့ ကျ ပေါက် သော သီး နှံ များ ကို စား ရ မည်။ ဒု တိ ယ နှစ် တွင် ထို သီး နှံ တို့ မှ ပြန် ပေါက် သော သီး နှံ များ ကို စား ရ မည်။ တ တိ ယ နှစ် တွင် မူ မျိုး ကြဲ ကြ လော့၊ ရိတ် သိမ်း ကြ လော့၊ စ ပျစ် ပင် ကို စိုက် ကြ လော့၊ စ ပျစ် သီး ကို စား ကြ လော့။ ^၃၁ အ သက် ဘေး မှ လွတ် မြောက် ၍ ကြွင်း ကျန် သော ယု ဒ အ မျိုး အ နွယ် သည် အောက် ဘက် တွင် ပြန် ၍ အ မြစ် စွဲ မည်။ အ ပေါ် ဘက် တွင် ပြန် ၍ အ သီး သီး မည်။ ^၃၂ ကြွင်း ကျန် သော သူ တို့ သည် ဂျေ ရု ဆ လင် မြို့ မှ လည်း ကောင်း၊ လွတ် မြောက် သော သူ တို့ သည် ဇိ အုန် တောင် ပေါ် မှ လည်း ကောင်း ထွက် ပေါ် လာ ကြ လိမ့် မည်။ ကောင်း ကင် ဗိုလ် ခြေ အ ရှင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် စိတ် အား ထက် သန် စွာ ဖြင့် ဤ အ မှု ကို ပြု တော် မူ မည်။

^၃၃ ထို့ ကြောင့် ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် အ ဆီး ရီး ယား ဘု ရင် ကို ရည် ညွှန်း ၍ ‘သူ သည် ဤ မြို့ သို့ ဝင် ရ မည် မ ဟုတ်။ ထို အ ရပ် ၌ မြား ကို ပစ် ရ မည် မ ဟုတ်။ ဤ မြို့ ရှေ့ သို့ ဒိုင်း လွှား ဖြင့် ချဉ်း ကပ် ရ မည် မ ဟုတ်။ မြေ က တုတ် လည်း ဆောက် ရ မည် မ ဟုတ်’ ဟု မိန့် တော် မူ ၏။ ^၃၄ ထာ ဝ ရ ဘု ရား က ‘သူ သည် လာ သော လမ်း ဖြင့် ပြန် သွား ရ မည်။ ဤ မြို့ ထဲ သို့ ဝင် ရ မည် မ ဟုတ်။ ^၃၅ အ ကြောင်း မူ ကား ငါ သည် ငါ့ အ တွက်၊ ငါ့ အ စေ အ ပါး ဒါ ဝိဒ် အ တွက် ဤ မြို့ ကို ကာ ကွယ် မည်။ ဤ မြို့ ကို ကယ် တင် မည်’ ဟူ ၍ မိန့် တော် မူ သည်” ဟု ဆင့် ဆို စေ ၏။

^၃၆ ထာ ဝ ရ ဘု ရား ၏ ကောင်း ကင် တ မန် သည် ထွက် လာ ၍ အ ဆီး ရီး ယား တပ် စ ခန်း ထဲ တွင် စစ် သည် တစ် သိန်း ရှစ် သောင်း ငါး ထောင် ကို သတ် လေ ၏။ နံ နက် စော စော ထ ကြ သော အ ခါ အ လောင်း ကောင် များ သာ တွေ့ ရ ၏။ ^၃၇ ထို အ ခါ အ ဆီး ရီး ယား ဘု ရင် သ နာ ခ ရိပ် မင်း ကြီး သည် တပ် စ ခန်း သိမ်း ၍ လှည့် ပြန် သွား ပြီး နိ နေ ဝေ မြို့ ၌ စံ မြန်း လေ ၏။

^၃၈ သူ သည် မိ မိ ဘု ရား နိ သ ရုတ် ဝတ် ကျောင်း ၌ ရှိ ခိုး ကိုး ကွယ် နေ စဉ် သား တော် အာ ဒြမ္မေ လက် နှင့် ရှ ရေ ဇာ တို့ သည် သူ့ ကို ဓား ဖြင့် သတ် ပြီး လျှင် အာ ရ ရတ် ပြည် သို့ ထွက် ပြေး သွား ကြ ၏။ သူ ၏ သား တော် ဧ သ ရ ဟဒ္ဒုန် သည် သူ့ အ ရိုက် အ ရာ ကို ဆက် ခံ လေ ၏။

37

¹ When King Hezekiah heard it, he tore his clothes, covered himself with sackcloth, and went into Yahweh’s house. ² He sent Eliakim, who was over the household, and Shebna the scribe, and the elders of the priests, covered with sackcloth, to Isaiah the prophet, the son of Amoz.

³ They said to him, “Hezekiah says, ‘Today is a day of trouble, and of rebuke, and of rejection; for the children have come to the birth, and there is no strength to give birth. ⁴ It may be Yahweh your God will hear the words of Rabshakeh, whom the king of Assyria his master has sent to defy the living God, and will rebuke the words which Yahweh your God has heard. Therefore lift up your prayer for the remnant that is left.’ ”

⁵ So the servants of King Hezekiah came to Isaiah. ⁶ Isaiah said to them, “Tell your master, ‘Yahweh says, “Don’t be afraid of the words that you have heard, with which the servants of the king of Assyria have blasphemed me. ⁷ Behold, I will put a spirit in him and he will hear news, and will return to his own land. I will cause him to fall by the sword in his own land.” ’ ”

⁸ So Rabshakeh returned, and found the king of Assyria warring against Libnah, for he heard that he had departed from Lachish. ⁹ He heard news concerning Tirhakah king of Ethiopia, “He has come out to fight against you.” When he heard it, he sent messengers to Hezekiah, saying,

¹⁰ “Thus you shall speak to Hezekiah king of Judah, saying, ‘Don’t let your God in whom you trust deceive you, saying, “Jerusalem won’t be given into the hand of the king of Assyria.” ¹¹ Behold, you have heard what the kings of Assyria have done to all lands, by destroying them utterly. Shall you be delivered? ¹² Have the gods of the nations delivered them, which my fathers have destroyed, Gozan, Haran, Rezeph, and the children of Eden who were in Telassar? ¹³ Where is the king of Hamath, and the king of Arpad, and the king of the city of Sepharvaim, of Hena, and Ivvah?’ ”

¹⁴ Hezekiah received the letter from the hand of the messengers and read it. Then Hezekiah went up to Yahweh’s house, and spread it before Yahweh.

¹⁵ Hezekiah prayed to Yahweh, saying, ¹⁶ “Yahweh of Armies, the God of Israel, who is enthroned among the cherubim, you are the God, even you alone, of all the kingdoms of the earth. You have made heaven and earth. ¹⁷ Turn your ear, Yahweh, and hear. Open your eyes, Yahweh, and behold. Hear all of the words of Sennacherib, who has sent to defy the living God.

¹⁸ Truly, Yahweh, the kings of Assyria have destroyed all the countries and their land, ¹⁹ and have cast their gods into the fire; for they were no gods, but the work of men’s hands, wood and stone; therefore they have destroyed them. ²⁰ Now therefore, Yahweh our God, save us from his hand, that all the kingdoms of the earth may know that you are Yahweh, even you only.”

²¹ Then Isaiah the son of Amoz sent to Hezekiah, saying, “Yahweh, the God of Israel says, ‘Because you have prayed to me against Sennacherib king of Assyria, ²² this is the word which Yahweh has spoken concerning him: The virgin daughter of Zion has despised you and ridiculed you. The daughter of Jerusalem has shaken her head at you.

²³ Whom have you defied and blasphemed? Against whom have you exalted your voice and lifted up your eyes on high? Against the Holy One of Israel. ²⁴ By your servants, you have defied the Lord, and have said, “With the multitude of my chariots I have come up to the height of the mountains, to the innermost parts of Lebanon. I will cut down its tall cedars and its choice cypress trees. I will enter into its farthest height, the forest of its fruitful field. ²⁵ I have dug and drunk water, and with the sole of my feet I will dry up all the rivers of Egypt.”

²⁶ “ ‘Have you not heard how I have done it long ago, and formed it in ancient times? Now I have brought it to pass, that it should be yours to destroy fortified cities, turning them into ruinous heaps. ²⁷ Therefore their inhabitants had little power. They were dismayed and confounded. They were like the grass of the field, and like the green herb, like the grass on the housetops, and like a field before its crop has grown.

²⁸ But I know your sitting down, your going out, your coming in, and your raging against me. ²⁹ Because of your raging against me, and because your arrogance has come up into my ears, therefore I will put my hook in your nose and my bridle in your lips, and I will turn you back by the way by which you came.

³⁰ “ ‘This shall be the sign to you: You will eat this year that which grows of itself, and in the second year that which springs from it; and in the third year sow and reap and plant vineyards, and eat their fruit. ³¹ The remnant that is escaped of the house of Judah will again take root downward, and bear fruit upward. ³² For out of Jerusalem a remnant will go out, and survivors will escape from Mount Zion. The zeal of Yahweh of Armies will perform this.’

³³ “Therefore Yahweh says concerning the king of Assyria, ‘He will not come to this city, nor shoot an arrow there, neither will he come before it with shield, nor cast up a mound against it. ³⁴ He will return the way that he came, and he won’t come to this city,’ says Yahweh. ³⁵ ‘For I will defend this city to save it, for my own sake, and for my servant David’s sake.’ ”

³⁶ Then Yahweh’s angel went out and struck one hundred and eighty-five thousand men in the camp of the Assyrians. When men arose early in the morning, behold, these were all dead bodies. ³⁷ So Sennacherib king of Assyria departed, went away, returned to Nineveh, and stayed there.

³⁸ As he was worshiping in the house of Nisroch his god, Adrammelech and Sharezer his sons struck him with the sword; and they escaped into the land of Ararat. Esar Haddon his son reigned in his place.

၃၇

^၁ ဟေ ဇ ကိ မင်း ကြီး သည် ထို စ ကား ကို ကြား လျှင် မိ မိ အ ဝတ် ကို ဆုတ် ဖြဲ ၍ လျှော် တေ အ ဝတ် ကို ဝတ် ပြီး ထာ ဝ ရ ဘု ရား ၏ အိမ် တော် သို့ သွား‌ လေ ၏။ ^၂ မင်း ကြီး သည် လျော် တေ အ ဝတ် ဝတ် ထား သည့် နန်း တော် အုပ် ဧ လျာ ကိမ်၊ စာ ရေး တော် ကြီး ရှေ ဗ န၊ အ သက် ကြီး သော ယဇ် ပု ရော ဟိတ် တို့ ကို အာ မုတ် ၏ သား ပ ရော ဖက် ဟေ ရှာ ယ ထံ သို့ စေ လွှတ် ၏။

^၃ သူ တို့ က ဟေ ရှာ ယ အား “ဟေ ဇ ကိ မင်း ကြီး က ‘ယ နေ့ သည် ဆင်း ရဲ ဒုက္ခ ရောက် သော နေ့၊ ဆုံး မ ခြင်း ခံ ရ သော နေ့၊ အ ရှက် ကွဲ ရ သော နေ့ ဖြစ် ၏။ သား ဖွား ချိန် ရောက် သော် လည်း သား ဖွား ရန် ခွန် အား မ ရှိ။ ^၄ ရာ ဗ ရှာ ခ ၏ သ ခင် အ ဆီး ရီး ယား ဘု ရင် သည် ရာ ဗ ရှာ ခ ကို စေ လွှတ် ၍ အ သက် ရှင် တော် မူ သော ဘု ရား သ ခင် ကို ကဲ့ ရဲ့ ပြစ် တင် စေ ၏။ ထို စ ကား ကို သင် ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား ကြား တော် မူ ၍ ကြား တော် မူ သော စ ကား အ တွက် သင် ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် သူ့ ကို ဆုံး မ ကောင်း ဆုံး မ တော် မူ လိမ့် မည်။ ထို့ ကြောင့် အ သက် ရှင် ကျန် ရစ် သော သူ တို့ အ တွက် ဆု တောင်း ပတ္ထ နာ ပြု ပါ’ ဟူ ၍ မိန့် မှာ သည်” ဟု ပြော ကြား ၏။

^၅ ဟေ ဇ ကိ မင်း ကြီး ၏ မင်း မှု ထမ်း တို့ သည် ဟေ ရှာ ယ ထံ သို့ ရောက် လာ လျှင်၊ ^၆ ဟေ ရှာ ယ က သူ တို့ အား “သင် တို့ သ ခင် ကို ဤ သို့ လျှောက် ထား ကြ လော့။ ထာ ဝ ရ ဘု ရား က ‘ငါ့ အား အ ဆီး ရီး ယား ဘု ရင် ၏ ငယ် သား တို့ စော် ကား ပြော ဆို သည့် စ ကား ကို သင် ကြား ရ သည့် အ တွက် မ ကြောက် နှင့်။ ^၇ ကြည့် ရှု လော့။ ငါ သည် သူ ၌ အ ခြား သော စိတ် သ ဘော ကို သွင်း ပေး မည်။ သူ သည် သ တင်း တစ် ခု ကြား ၍ မိ မိ ပြည် သို့ ပြန် သွား လိမ့် မည်။ ထို့ နောက် သူ့ ပြည် ၌ သူ့ ကို ဓား ဖြင့် ကျ ဆုံး စေ မည်’ ဟူ ၍ မိန့် တော် မူ သည်” ဟု သူ တို့ အား ဆင့် ဆို ၏။

^၈ အ ဆီး ရီး ယား ဘု ရင် သည် လာ ခိ ရှ မြို့ မှ ထွက် သွား ကြောင်း ရာ ဗ ရှာ ခ ကြား သ ဖြင့် ပြန် သွား ရာ ရှင် ဘု ရင် သည် လိ ဗ န မြို့ အား တိုက် ခိုက် နေ သည် ကို တွေ့ ရ ၏။ ^၉ “အီ သီ ယိုး ပီး ယား ဘု ရင် တိ ရက္က မင်း ကြီး သည် သင့် ကို တိုက် ရန် စစ် ချီ လာ ပြီ” ဟူ သော သ တင်း ကို အ ဆီး ရီး ယား ဘု ရင် ကြား ရ ၏။ သို့ သော် ဟေ ဇ ကိ မင်း ကြီး ထံ သို့ စေ တ မန် ကို စေ လွှတ် ၍၊

^၁၀ “သင် တို့ သည် ယု ဒ ဘု ရင် ဟေ ဇ ကိ မင်း ကြီး အား ဤ သို့ ပြော ကြား လော့။ သင် ယုံ ကြည် ကိုး စား သော သင် ၏ ဘု ရား သ ခင် က ‘ဂျေ ရု ဆ လင် မြို့ သည် အ ဆီး ရီး ယား ဘု ရင် ၏ လက် သို့ ရောက် မည် မ ဟုတ်’ ဟု မိန့် ဆို ၍ လှည့် စား သည် ကို သင် မ ခံ နှင့်။ ^၁၁ ကြည့် ရှု လော့။ အ ဆီး ရီး ယား ဘု ရင် တို့ သည် တိုင်း ပြည် အား လုံး အ ကုန် အ စင် ပျက် စီး သွား အောင် မည် သို့ ပြု ခဲ့ သည် ကို သင် ကြား ရ ပြီ။ သင် လည်း လွတ် မြောက် မည် ဟု မ ထင် နှင့်။ ^၁၂ ငါ့ ဘိုး ဘေး တို့ ဖျက် ဆီး ခဲ့ သော လူ မျိုး များ ဖြစ် သည့် ဂေါ ဇန် လူ မျိုး၊ ဟာ ရန် လူ မျိုး၊ ရေ ဇပ် လူ မျိုး၊ တေ လ သာ မြို့ ရှိ ဧ ဒင် အ မျိုး သား တို့ ၏ ဘု ရား များ သည် သူ တို့ ကို ကယ် ခဲ့ ဖူး သ လော။ ^၁၃ ဟာ မတ် ဘု ရင်၊ အာ ပဒ် ဘု ရင် တို့ အ ဘယ် မှာ ရှိ တော့ သ နည်း။ သေ ဖ ရ ဝိမ် မြို့၊ ဟေ န မြို့၊ ဣ ဝါ မြို့ တို့ ၏ ဘု ရင် တို့ သည် လည်း အ ဘယ် မှာ ရှိ တော့ သ နည်း” ဟု ပြော ကြား စေ ၏။

^၁၄ ဟေ ဇ ကိ မင်း ကြီး သည် စေ တ မန် တို့ လက် မှ စာ ကို ယူ ၍ ဖတ် ပြီး လျှင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား ၏ အိမ် တော် သို့ သွား ၍ ထာ ဝ ရ ဘု ရား ရှေ့ တော် ၌ ထို စာ ကို ဖြန့် လေ ၏။

^၁၅ ထို့ နောက် ဟေ ဇ ကိ မင်း ကြီး က ထာ ဝ ရ ဘု ရား ထံ တော် သို့၊ ^၁၆ “ခေ ရု ဗိမ် ဘု ရား သ ခင် ၏ ဘုန်း တော် နှင့် ဆိုင် သော ကောင်း ကင် တ မန်။ တို့ အ ထက် ၌ စံ ပယ် တော် မူ သော အစ္စ ရေး လူ မျိုး ၏ ဘု ရား သ ခင် ကောင်း ကင် ဗိုလ် ခြေ အ ရှင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား၊ မြေ ကြီး ပေါ် ရှိ တိုင်း နိုင် ငံ အား လုံး တို့ တွင် ကိုယ် တော် တစ် ပါး တည်း သာ ဘု ရား သ ခင် ဖြစ် တော် မူ ၏။ ကိုယ် တော် သည် ကောင်း ကင် နှင့် မြေ ကြီး ကို ဖန် ဆင်း တော် မူ ၏။ ^၁၇ အို ထာ ဝ ရ ဘု ရား၊ နား တော် ကို လှည့် ၍ နား ထောင် တော် မူ ပါ။ မျက် စိ တော် ကို ဖွင့် ၍ ကြည့် ရှု တော် မူ ပါ။ သ နာ ခ ရိပ် မင်း ကြီး ပေး ပို့ လိုက် သည့် အ သက် ရှင် တော် မူ သော ဘု ရား သ ခင် အား စော် ကား ပြော ဆို သော စ ကား အ လုံး စုံ ကို နား ထောင် တော် မူ ပါ။

^၁၈ အို ထာ ဝ ရ ဘု ရား၊ အ ကယ် စင် စစ် အ ဆီး ရီး ယား ဘု ရင် တို့ သည် လူ မျိုး အ ပေါင်း တို့ နှင့် သူ တို့ ၏ ပြည် ကို ဖျက် ဆီး ပါ ပြီ။ ^၁၉ သူ တို့ ၏ ဘု ရား များ ကို လည်း မီး ထဲ သို့ လွှင့် ပစ် ကြ ပြီ။ ထို ဘု ရား တို့ သည် ဘု ရား မ ဟုတ်၊ လူ့ လက် ဖြင့် လုပ် သော သစ် သား၊ ကျောက် များ သာ ဖြစ် သော ကြောင့် ပျက် စီး ကြ လေ ပြီ။ ^၂၀ အို အ ကျွန်ုပ် တို့ ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား၊ ကိုယ် တော် တစ် ပါး တည်း သာ ထာ ဝ ရ ဘု ရား ဖြစ် တော် မူ ကြောင်း ကို မြေ ကြီး ပေါ် ရှိ တိုင်း နိုင် ငံ အား လုံး သိ မြင် စေ ရန် အ ကျွန်ုပ် တို့ ကို ထို ဘု ရင် ၏ လက် မှ ယ ခု ကယ် နုတ် တော် မူ ပါ” ဟု ဆု တောင်း လေ ၏။

^၂၁ အာ မုတ် ၏ သား ဟေ ရှာ ယ သည် လည်း ဟေ ဇ ကိ မင်း ကြီး ထံ သို့ လူ လွှတ် ၍ “အစ္စ ရေး ၏ ဘု ရား သ ခင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား က ‘သင် သည် အ ဆီး ရီး ယား ဘု ရင် သ နာ ခ ရိပ် နှင့် ပတ် သက် ၍ ငါ့ ထံ ဆု တောင်း သော ကြောင့်၊ ^၂၂ ထို ဘု ရင် ကို ရည် ညွှန်း ၍ ထာ ဝ ရ ဘု ရား က၊ ဇိ အုန် သ မီး ပျို သည် သင့် ကို မ ထီ မဲ့ မြင် ပြု လေ ပြီ။ သင့် ကို ပြက် ရယ် ပြု လေ ပြီ။ ဂျေ ရု ဆ လင် သ မီး ပျို သည် သင့် နောက် မှ နေ ၍ ခေါင်း ခါ ယမ်း လေ ပြီ။

^၂၃ သင် မည် သူ့ ကို ကဲ့ ရဲ့ ပြစ် တင် နေ သ နည်း၊ မည် သူ့ ကို စော် ကား ပြော ဆို နေ သ နည်း၊ မည် သူ့ ကို အော် ဟစ် နေ သ နည်း၊ မည် သူ့ ကို မောက် မောက် မာ မာ ကြည့် နေ သ နည်း။ အစ္စ ရေး လူ မျိုး ၏ သန့် ရှင်း သော အ ရှင် ကို ပင် မ ဟုတ် လော။ ^၂၄ သင် သည် သင့် မင်း မှု ထမ်း တို့ အား ဖြင့် ဘု ရား ရှင် ကို ကဲ့ ရဲ့ ပြစ် တင် လျက် ငါ ၏ စစ် ရ ထား များ စွာ ဖြင့် လက် ဘ နွန် တောင် ထိပ် အ စွန် အ ဖျား သို့ ငါ တက် ခဲ့ ပြီ။ ထို တောင် ပေါ် ရှိ မြင့် မား သော သစ် က တိုး ပင်၊ အ ကောင်း ဆုံး ထင်း ရှူး ပင် တို့ ကို ငါ ခုတ် လှဲ ခဲ့ ပြီ။ တော နက် ကြီး ၏ အ စွန် အ ဖျား သို့ လည်း ငါ ရောက် ခဲ့ ပြီ။ ^၂၅ ငါ သည် တွင်း တူး ၍ ရေ ကို သောက် ခဲ့ ပြီ။ ငါ ၏ ခြေ ဖ ဝါး ဖြင့် အီ ဂျစ် ပြည် ၏ မြစ် ချောင်း ရှိ သ မျှ ကို ခန်း ခြောက် စေ ခဲ့ ပြီ ဟု ဆို ၏။

^၂၆ ဤ အ မှု ကို ရှေး ယ ခင် က ပင် ငါ ချ မှတ် ခဲ့ ကြောင်း သင် မ ကြား ဖူး သ လော။ သင် သည် ခိုင် ခံ့ သော မြို့ တို့ ကို အ ပျက် အ စီး ကျောက် ပုံ ဖြစ် စေ မည် ကို ရှေး ယ ခင် က ပင် ငါ စီ မံ ထား ၍ ယ ခု ငါ ဖြစ် စေ ပြီ။ ^၂၇ ထို မြို့ သား တို့ အား လျော့ စိတ် ပျက် ကြ ပြီ။ ရှက် ကြောက် ကြ ပြီ။ သူ တို့ သည် မ ကြီး မီ ညှိုး နွမ်း သွား သော တော မြက် ပင် ကဲ့ သို့၊ မြက် နု စိမ်း ကဲ့ သို့၊ ခေါင် မိုး ပေါ် မှ မြက် ပင် ကဲ့ သို့ ဖြစ် ကြ ပြီ။

^၂၈ သင် ၏ နေ ထိုင် သွား လာ ခြင်း၊ ငါ့ အ ပေါ် အ မျက် ထွက် ခြင်း တို့ ကို ငါ သိ ၏။ ^၂၉ သင် သည် ငါ့ ကို အ မျက် ထွက် သော ကြောင့်၊ သင် စော် ကား ပြော ဆို သော စ ကား ကို ငါ ကြား ရ သော ကြောင့် ငါ သည် သင့် ကို န ဖား ကြိုး တပ် မည်၊ ဇက် ကြိုး တပ် မည်။ သင် လာ သော လမ်း ဖြင် သင့် ကို ပြန် စေ မည် ဟူ ၍ မိန့် ဆို ပြီ’ ဟု မိန့် တော် မူ ၏။

^၃၀ သင့် အ တွက် နိ မိတ် လက္ခ ဏာ ကား ဤ သို့ ဖြစ် ၏။ ယ ခု နှစ် တွင် အ လေ့ ကျ ပေါက် သော သီး နှံ များ ကို စား ရ မည်။ ဒု တိ ယ နှစ် တွင် ထို သီး နှံ တို့ မှ ပြန် ပေါက် သော သီး နှံ များ ကို စား ရ မည်။ တ တိ ယ နှစ် တွင် မူ မျိုး ကြဲ ကြ လော့၊ ရိတ် သိမ်း ကြ လော့၊ စ ပျစ် ပင် ကို စိုက် ကြ လော့၊ စ ပျစ် သီး ကို စား ကြ လော့။ ^၃၁ အ သက် ဘေး မှ လွတ် မြောက် ၍ ကြွင်း ကျန် သော ယု ဒ အ မျိုး အ နွယ် သည် အောက် ဘက် တွင် ပြန် ၍ အ မြစ် စွဲ မည်။ အ ပေါ် ဘက် တွင် ပြန် ၍ အ သီး သီး မည်။ ^၃၂ ကြွင်း ကျန် သော သူ တို့ သည် ဂျေ ရု ဆ လင် မြို့ မှ လည်း ကောင်း၊ လွတ် မြောက် သော သူ တို့ သည် ဇိ အုန် တောင် ပေါ် မှ လည်း ကောင်း ထွက် ပေါ် လာ ကြ လိမ့် မည်။ ကောင်း ကင် ဗိုလ် ခြေ အ ရှင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် စိတ် အား ထက် သန် စွာ ဖြင့် ဤ အ မှု ကို ပြု တော် မူ မည်။

^၃၃ ထို့ ကြောင့် ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် အ ဆီး ရီး ယား ဘု ရင် ကို ရည် ညွှန်း ၍ ‘သူ သည် ဤ မြို့ သို့ ဝင် ရ မည် မ ဟုတ်။ ထို အ ရပ် ၌ မြား ကို ပစ် ရ မည် မ ဟုတ်။ ဤ မြို့ ရှေ့ သို့ ဒိုင်း လွှား ဖြင့် ချဉ်း ကပ် ရ မည် မ ဟုတ်။ မြေ က တုတ် လည်း ဆောက် ရ မည် မ ဟုတ်’ ဟု မိန့် တော် မူ ၏။ ^၃၄ ထာ ဝ ရ ဘု ရား က ‘သူ သည် လာ သော လမ်း ဖြင့် ပြန် သွား ရ မည်။ ဤ မြို့ ထဲ သို့ ဝင် ရ မည် မ ဟုတ်။ ^၃၅ အ ကြောင်း မူ ကား ငါ သည် ငါ့ အ တွက်၊ ငါ့ အ စေ အ ပါး ဒါ ဝိဒ် အ တွက် ဤ မြို့ ကို ကာ ကွယ် မည်။ ဤ မြို့ ကို ကယ် တင် မည်’ ဟူ ၍ မိန့် တော် မူ သည်” ဟု ဆင့် ဆို စေ ၏။

^၃၆ ထာ ဝ ရ ဘု ရား ၏ ကောင်း ကင် တ မန် သည် ထွက် လာ ၍ အ ဆီး ရီး ယား တပ် စ ခန်း ထဲ တွင် စစ် သည် တစ် သိန်း ရှစ် သောင်း ငါး ထောင် ကို သတ် လေ ၏။ နံ နက် စော စော ထ ကြ သော အ ခါ အ လောင်း ကောင် များ သာ တွေ့ ရ ၏။ ^၃၇ ထို အ ခါ အ ဆီး ရီး ယား ဘု ရင် သ နာ ခ ရိပ် မင်း ကြီး သည် တပ် စ ခန်း သိမ်း ၍ လှည့် ပြန် သွား ပြီး နိ နေ ဝေ မြို့ ၌ စံ မြန်း လေ ၏။

^၃၈ သူ သည် မိ မိ ဘု ရား နိ သ ရုတ် ဝတ် ကျောင်း ၌ ရှိ ခိုး ကိုး ကွယ် နေ စဉ် သား တော် အာ ဒြမ္မေ လက် နှင့် ရှ ရေ ဇာ တို့ သည် သူ့ ကို ဓား ဖြင့် သတ် ပြီး လျှင် အာ ရ ရတ် ပြည် သို့ ထွက် ပြေး သွား ကြ ၏။ သူ ၏ သား တော် ဧ သ ရ ဟဒ္ဒုန် သည် သူ့ အ ရိုက် အ ရာ ကို ဆက် ခံ လေ ၏။

37

¹ When King Hezekiah heard it, he tore his clothes, covered himself with sackcloth, and went into Yahweh’s house. ² He sent Eliakim, who was over the household, and Shebna the scribe, and the elders of the priests, covered with sackcloth, to Isaiah the prophet, the son of Amoz.

³ They said to him, “Hezekiah says, ‘Today is a day of trouble, and of rebuke, and of rejection; for the children have come to the birth, and there is no strength to give birth. ⁴ It may be Yahweh your God will hear the words of Rabshakeh, whom the king of Assyria his master has sent to defy the living God, and will rebuke the words which Yahweh your God has heard. Therefore lift up your prayer for the remnant that is left.’ ”

⁵ So the servants of King Hezekiah came to Isaiah. ⁶ Isaiah said to them, “Tell your master, ‘Yahweh says, “Don’t be afraid of the words that you have heard, with which the servants of the king of Assyria have blasphemed me. ⁷ Behold, I will put a spirit in him and he will hear news, and will return to his own land. I will cause him to fall by the sword in his own land.” ’ ”

⁸ So Rabshakeh returned, and found the king of Assyria warring against Libnah, for he heard that he had departed from Lachish. ⁹ He heard news concerning Tirhakah king of Ethiopia, “He has come out to fight against you.” When he heard it, he sent messengers to Hezekiah, saying,

¹⁰ “Thus you shall speak to Hezekiah king of Judah, saying, ‘Don’t let your God in whom you trust deceive you, saying, “Jerusalem won’t be given into the hand of the king of Assyria.” ¹¹ Behold, you have heard what the kings of Assyria have done to all lands, by destroying them utterly. Shall you be delivered? ¹² Have the gods of the nations delivered them, which my fathers have destroyed, Gozan, Haran, Rezeph, and the children of Eden who were in Telassar? ¹³ Where is the king of Hamath, and the king of Arpad, and the king of the city of Sepharvaim, of Hena, and Ivvah?’ ”

¹⁴ Hezekiah received the letter from the hand of the messengers and read it. Then Hezekiah went up to Yahweh’s house, and spread it before Yahweh.

¹⁵ Hezekiah prayed to Yahweh, saying, ¹⁶ “Yahweh of Armies, the God of Israel, who is enthroned among the cherubim, you are the God, even you alone, of all the kingdoms of the earth. You have made heaven and earth. ¹⁷ Turn your ear, Yahweh, and hear. Open your eyes, Yahweh, and behold. Hear all of the words of Sennacherib, who has sent to defy the living God.

¹⁸ Truly, Yahweh, the kings of Assyria have destroyed all the countries and their land, ¹⁹ and have cast their gods into the fire; for they were no gods, but the work of men’s hands, wood and stone; therefore they have destroyed them. ²⁰ Now therefore, Yahweh our God, save us from his hand, that all the kingdoms of the earth may know that you are Yahweh, even you only.”

²¹ Then Isaiah the son of Amoz sent to Hezekiah, saying, “Yahweh, the God of Israel says, ‘Because you have prayed to me against Sennacherib king of Assyria, ²² this is the word which Yahweh has spoken concerning him: The virgin daughter of Zion has despised you and ridiculed you. The daughter of Jerusalem has shaken her head at you.

²³ Whom have you defied and blasphemed? Against whom have you exalted your voice and lifted up your eyes on high? Against the Holy One of Israel. ²⁴ By your servants, you have defied the Lord, and have said, “With the multitude of my chariots I have come up to the height of the mountains, to the innermost parts of Lebanon. I will cut down its tall cedars and its choice cypress trees. I will enter into its farthest height, the forest of its fruitful field. ²⁵ I have dug and drunk water, and with the sole of my feet I will dry up all the rivers of Egypt.”

²⁶ “ ‘Have you not heard how I have done it long ago, and formed it in ancient times? Now I have brought it to pass, that it should be yours to destroy fortified cities, turning them into ruinous heaps. ²⁷ Therefore their inhabitants had little power. They were dismayed and confounded. They were like the grass of the field, and like the green herb, like the grass on the housetops, and like a field before its crop has grown.

²⁸ But I know your sitting down, your going out, your coming in, and your raging against me. ²⁹ Because of your raging against me, and because your arrogance has come up into my ears, therefore I will put my hook in your nose and my bridle in your lips, and I will turn you back by the way by which you came.

³⁰ “ ‘This shall be the sign to you: You will eat this year that which grows of itself, and in the second year that which springs from it; and in the third year sow and reap and plant vineyards, and eat their fruit. ³¹ The remnant that is escaped of the house of Judah will again take root downward, and bear fruit upward. ³² For out of Jerusalem a remnant will go out, and survivors will escape from Mount Zion. The zeal of Yahweh of Armies will perform this.’

³³ “Therefore Yahweh says concerning the king of Assyria, ‘He will not come to this city, nor shoot an arrow there, neither will he come before it with shield, nor cast up a mound against it. ³⁴ He will return the way that he came, and he won’t come to this city,’ says Yahweh. ³⁵ ‘For I will defend this city to save it, for my own sake, and for my servant David’s sake.’ ”

³⁶ Then Yahweh’s angel went out and struck one hundred and eighty-five thousand men in the camp of the Assyrians. When men arose early in the morning, behold, these were all dead bodies. ³⁷ So Sennacherib king of Assyria departed, went away, returned to Nineveh, and stayed there.

³⁸ As he was worshiping in the house of Nisroch his god, Adrammelech and Sharezer his sons struck him with the sword; and they escaped into the land of Ararat. Esar Haddon his son reigned in his place.