၂၅

^၁ ဤ စ ကား တို့ သည် လည်း ယု ဒ ရှင် ဘု ရင် ဟေ ဇ ကိ ၏ လူ တို့ ကူး ရေး ထား သော ရှော လ မုန် ၏ သုတ္တံ စ ကား များ ဖြစ် ကြ ၏။

^၂ ဘု ရား သ ခင် ၏ ဘုန်း အ သ ရေ ကား အ မှု ကိစ္စ ကို ဝှက် ထား ခြင်း ဖြစ် ၏။ ရှင် ဘု ရင် တို့ ၏ ဘုန်း အ ရေ ကား အ မှု ကိစ္စ ကို စူး စမ်း ခြင်း ဖြစ် ၏။

^၃ မိုး ကောင်း ကင် ၏ အ မြင့် နှင့် မြေ ကြီး ၏ အ နက် ကို စူး စမ်း ၍ မ ရ သ ကဲ့ သို့ ရှင် ဘု ရင် တို့ ၏ စိတ် နှ လုံး ကို စူး စမ်း ၍ မ ရ နိုင်။

^၄ ငွေ ထဲ မှ ချော် ကို ဖယ် ထုတ် လျှင် ပန်း ထိမ် သ မား အ တွက် အ သုံး အ ဆောင် ပစ္စည်း ထွက် လာ မည်။ ^၅ ရှင် ဘု ရင် ၏ ရှေ့ မှောက် မှ ဆိုး ယုတ် သော သူ ကို ဖယ် ထုတ် လျှင် သူ ၏ ရာ ဇ ပလ္လင် သည် ဖြောင့် မတ် ခြင်း ၌ တည် မြဲ လိမ့် မည်။

^၆ ရှင် ဘု ရင် ၏ ရှေ့ မှောက် ၌ သင့် ကိုယ် သင် အ မွှမ်း မ တင် နှင့်။ ကြီး မြတ် သော သူ တို့ ၏ နေ ရာ ၌ လည်း မ ရပ် နှင့်။ ^၇ အ ကြောင်း မူ ကား မြင့် မြတ် သော သူ ၏ ရှေ့ တွင် နှိမ့် ချ ခြင်း ခံ ရ သည် ထက် “ဤ နေ ရာ သို့ တက် လာ ပါ” ဟု ဖိတ် ခေါ် ခြင်း ခံ ရ သည် က ပို ၍ ကောင်း ၏။

သင့် မျက် စိ ဖြင့် တွေ့ မြင် သော အ ရာ ကို၊ ^၈ အ လျင် စ လို သွား ၍ မ တိုင် တန်း နှင့်။ နောက် ဆုံး ၌ သင် ၏ အိမ် နီး ချင်း သည် သင့် ကို အ ရှက် ရ စေ လျှင် သင် မည် သို့ ပြု မည် နည်း။ ^၉ သင် ၏ အ မှု ကိစ္စ ကို သင် ၏ အိမ် နီး ချင်း နှင့် ရင် ဆိုင် ဖြေ ရှင်း လော့။ အ ခြား သော သူ ၏ လျှို့ ဝှက် ချက် ကို လည်း မ ဖော် ပြ နှင့်။ ^၁၀ ဖော် ပြ လျှင် ကြား သော သူ သည် သင့် ကို အ ရှက် ခွဲ သ ဖြင့် သင် ၏ မ ကောင်း သ တင်း သည် မည် သည့် အ ခါ မျှ ပျောက် ကွယ် သွား မည် မ ဟုတ်။

^၁၁ သင့် လျော် သော အ ချိန် ၌ ပြော ဆို သော စ ကား သည် အ ပြောက် အ မွမ်း ခြယ် မှုန်း ထား သော ငွေ ထည် ပေါ် မှ ရွှေ ပန်း သီး များ နှင့် တူ ၏။

^၁၂ ပ ညာ ရှိ ၏ အ ဆုံး အ မ သည် နား ထောင် တတ် သော သူ ၏ နား အ တွက် ရွှေ နား ကွင်း၊ သို့ မ ဟုတ် ရွှေ စင် ဖြင့် ပြု လုပ် ထား သော အ ဆင် တန် ဆာ ဖြစ် ၏။

^၁၃ သစ္စာ ရှိ သော စေ တ မန် သည် သူ့ ကို စေ လွှတ် သော သူ အ တွက် ရိတ် သိမ်း ရာ ကာ လ ၌ ကျ သော အေး မြ သည့် နှင်း ပွင့် ကဲ့ သို့ ဖြစ် ၍ သူ့ သ ခင် တို့ ၏ စိတ် ဝိ ညာဉ် ကို လန်း ဆန်း စေ တတ် ၏။

^၁၄ လက် ဆောင် မ ပေး ဘဲ ပေး သည် ဟု ဝါ ကြွား သော သူ သည် မိုး ရေ မ ပါ သော မိုး တိမ် များ နှင့် လေ ကဲ့ သို့ ဖြစ် ၏။

^၁၅ စိတ် ရှည် ခြင်း အား ဖြင့် ဦး စီး ဦး ဆောင် သူ ကို ‌ဖျောင်း ဖျ နိုင် ၏။ နူး ညံ့ သိမ် မွေ့ သော စ ကား သည် လည်း အ ရိုး ကို ကျိုး စေ နိုင် ၏။

^၁၆ ပျား ရည် ကို တွေ့ လျှင် သင့် အ တွက် လုံ လောက် ရုံ မျှ သာ စား လော့။ ထို သို့ မ စား ဘဲ ဝ အီ အောင် စား လျှင် ၎င်း ကို အန် ထုတ် ရ လိမ့် မည်။

^၁၇ သင် ၏ အိမ် နီး ချင်း အိမ် သို့ တစ် ခါ တစ် ရံ သာ ခြေ ဦး လှည့် လော့။ သို့ မ ဟုတ် လျှင် သူ သည် သင့် ကို ငြီး ငွေ့ ၍ မုန်း လိမ့် မည်။

^၁၈ မိ မိ ၏ အိမ် နီး ချင်း တစ် ဖက် ၌ မု သား သက် သေ ထွက် ဆို သော သူ သည် တင်း ပုတ်၊ ဓား၊ ချွန် ထက် သော မြား နှင့် တူ ၏။

^၁၉ ဆင်း ရဲ ဒုက္ခ ရောက် သော ကာ လ ၌ သစ္စာ မဲ့ သော သူ ကို အား ထား ခြင်း သည် ကျိုး ပဲ့ သော သွား၊ တုန် ချည့် နေ သော ခြေ နှင့် တူ ၏။

^၂၀ စိတ် ဒုက္ခ ရောက် နေ သော သူ အား သီ ချင်း ဆို ပြ သော သူ သည် ချမ်း အေး သော နေ့ တွင် အ ဝတ် ကို ချွတ် သော သူ နှင့် လည်း ကောင်း၊ ချွတ် ဆေး ပေါ် မှာ ရှာ လ ကာ ရည် ကို လောင်း သော သူ နှင့် လည်း ကောင်း တူ ၏။

^၂၁ သင့် ရန် သူ ဆာ လောင် မွတ် သိပ် လျှင် သူ့ ကို စား စ ရာ ပေး လော့။ ရေ ငတ် လျှင် သူ့ ကို ရေ တိုက် လော့။ ^၂၂ ထို သို့ ပြု လျှင် သင် သည် သူ ၏ ခေါင်း ပေါ် ၌ မီး ခဲ များ ကို ပုံ ထား လိမ့် မည်။ ရော ၁၂:၂၀။ ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် လည်း သင့် ကို ဆု လာဘ် ပေး တော် မူ လိမ့် မည်။

^၂၃ မြောက် လေ သည် မိုး ကို ဖြစ် ပေါ် စေ တတ် ၏။ အ တင်း ပြော သော လျှာ သည် လည်း ဒေါ သ မျက် နှာ ထား ကို ဖြစ် ပေါ် စေ တတ် ၏။

^၂၄ ငြင်း ခုံ ရန် တွေ့ တတ် သော မ ယား နှင့် တစ် အိမ် တည်း အ တူ နေ ရ ခြင်း ထက် ခေါင် မိုး ပြင် ထောင့် ၌ နေ ရ ခြင်း သည် ပို ၍ ကောင်း ၏။

^၂၅ ဝေး လံ သော ပြည် မှ ရောက် လာ သော သ တင်း ကောင်း သည် မော ပန်း သော စိတ် ဝိ ညာဉ် အ တွက် အေး မြ သော ရေ ကဲ့ သို့ ဖြစ် ၏။

^၂၆ ဆိုး ယုတ် သော သူ ကို အ လျှော့ ပေး လိုက် လျော သည့် ဖြောင့် မတ် သော သူ သည် နောက် ကျိ သော စမ်း ရေ တွင်း၊ သို့ မ ဟုတ် ညစ် ညမ်း သော ရေ တွင်း နှင့် တူ ၏။

^၂၇ ပျား ရည် ကို များ စွာ စား သုံး ခြင်း သည် မ ကောင်း ပေ။ ဂုဏ် သ ရေ ပေါ် ဂုဏ် သ ရေ ထပ် ၍ ရှာ ခြင်း သည် လည်း ထို နည်း တူ ဖြစ် ၏။

^၂၈ မိ မိ ၏ စိတ် ကို မ ချုပ် တည်း နိုင် သော သူ သည် ပြို ပျက် ၍ တံ တိုင်း မ ရှိ သော မြို့ နှင့် တူ ၏။

25

¹ These also are proverbs of Solomon, which the men of Hezekiah king of Judah copied out.

² It is the glory of God to conceal a thing, but the glory of kings is to search out a matter.

³ As the heavens for height, and the earth for depth, so the hearts of kings are unsearchable.

⁴ Take away the dross from the silver, and material comes out for the refiner. ⁵ Take away the wicked from the king’s presence, and his throne will be established in righteousness.

⁶ Don’t exalt yourself in the presence of the king, or claim a place among great men; ⁷ for it is better that it be said to you, “Come up here,” than that you should be put lower in the presence of the prince, whom your eyes have seen.

⁸ Don’t be hasty in bringing charges to court. What will you do in the end when your neighbor shames you? ⁹ Debate your case with your neighbor, and don’t betray the confidence of another, ¹⁰ lest one who hears it put you to shame, and your bad reputation never depart.

¹¹ A word fitly spoken is like apples of gold in settings of silver.

¹² As an earring of gold, and an ornament of fine gold, so is a wise reprover to an obedient ear.

¹³ As the cold of snow in the time of harvest, so is a faithful messenger to those who send him; for he refreshes the soul of his masters.

¹⁴ As clouds and wind without rain, so is he who boasts of gifts deceptively.

¹⁵ By patience a ruler is persuaded. A soft tongue breaks the bone.

¹⁶ Have you found honey? Eat as much as is sufficient for you, lest you eat too much, and vomit it.

¹⁷ Let your foot be seldom in your neighbor’s house, lest he be weary of you, and hate you.

¹⁸ A man who gives false testimony against his neighbor is like a club, a sword, or a sharp arrow.

¹⁹ Confidence in someone unfaithful in time of trouble is like a bad tooth or a lame foot.

²⁰ As one who takes away a garment in cold weather, or vinegar on soda, so is one who sings songs to a heavy heart.

²¹ If your enemy is hungry, give him food to eat. If he is thirsty, give him water to drink; ²² for you will heap coals of fire on his head, and Yahweh will reward you.

²³ The north wind produces rain; so a backbiting tongue brings an angry face.

²⁴ It is better to dwell in the corner of the housetop than to share a house with a contentious woman.

²⁵ Like cold water to a thirsty soul, so is good news from a far country.

²⁶ Like a muddied spring and a polluted well, so is a righteous man who gives way before the wicked.

²⁷ It is not good to eat much honey, nor is it honorable to seek one’s own honor.

²⁸ Like a city that is broken down and without walls is a man whose spirit is without restraint.

၂၅

^၁ ဤ စ ကား တို့ သည် လည်း ယု ဒ ရှင် ဘု ရင် ဟေ ဇ ကိ ၏ လူ တို့ ကူး ရေး ထား သော ရှော လ မုန် ၏ သုတ္တံ စ ကား များ ဖြစ် ကြ ၏။

^၂ ဘု ရား သ ခင် ၏ ဘုန်း အ သ ရေ ကား အ မှု ကိစ္စ ကို ဝှက် ထား ခြင်း ဖြစ် ၏။ ရှင် ဘု ရင် တို့ ၏ ဘုန်း အ ရေ ကား အ မှု ကိစ္စ ကို စူး စမ်း ခြင်း ဖြစ် ၏။

^၃ မိုး ကောင်း ကင် ၏ အ မြင့် နှင့် မြေ ကြီး ၏ အ နက် ကို စူး စမ်း ၍ မ ရ သ ကဲ့ သို့ ရှင် ဘု ရင် တို့ ၏ စိတ် နှ လုံး ကို စူး စမ်း ၍ မ ရ နိုင်။

^၄ ငွေ ထဲ မှ ချော် ကို ဖယ် ထုတ် လျှင် ပန်း ထိမ် သ မား အ တွက် အ သုံး အ ဆောင် ပစ္စည်း ထွက် လာ မည်။ ^၅ ရှင် ဘု ရင် ၏ ရှေ့ မှောက် မှ ဆိုး ယုတ် သော သူ ကို ဖယ် ထုတ် လျှင် သူ ၏ ရာ ဇ ပလ္လင် သည် ဖြောင့် မတ် ခြင်း ၌ တည် မြဲ လိမ့် မည်။

^၆ ရှင် ဘု ရင် ၏ ရှေ့ မှောက် ၌ သင့် ကိုယ် သင် အ မွှမ်း မ တင် နှင့်။ ကြီး မြတ် သော သူ တို့ ၏ နေ ရာ ၌ လည်း မ ရပ် နှင့်။ ^၇ အ ကြောင်း မူ ကား မြင့် မြတ် သော သူ ၏ ရှေ့ တွင် နှိမ့် ချ ခြင်း ခံ ရ သည် ထက် “ဤ နေ ရာ သို့ တက် လာ ပါ” ဟု ဖိတ် ခေါ် ခြင်း ခံ ရ သည် က ပို ၍ ကောင်း ၏။

သင့် မျက် စိ ဖြင့် တွေ့ မြင် သော အ ရာ ကို၊ ^၈ အ လျင် စ လို သွား ၍ မ တိုင် တန်း နှင့်။ နောက် ဆုံး ၌ သင် ၏ အိမ် နီး ချင်း သည် သင့် ကို အ ရှက် ရ စေ လျှင် သင် မည် သို့ ပြု မည် နည်း။ ^၉ သင် ၏ အ မှု ကိစ္စ ကို သင် ၏ အိမ် နီး ချင်း နှင့် ရင် ဆိုင် ဖြေ ရှင်း လော့။ အ ခြား သော သူ ၏ လျှို့ ဝှက် ချက် ကို လည်း မ ဖော် ပြ နှင့်။ ^၁၀ ဖော် ပြ လျှင် ကြား သော သူ သည် သင့် ကို အ ရှက် ခွဲ သ ဖြင့် သင် ၏ မ ကောင်း သ တင်း သည် မည် သည့် အ ခါ မျှ ပျောက် ကွယ် သွား မည် မ ဟုတ်။

^၁၁ သင့် လျော် သော အ ချိန် ၌ ပြော ဆို သော စ ကား သည် အ ပြောက် အ မွမ်း ခြယ် မှုန်း ထား သော ငွေ ထည် ပေါ် မှ ရွှေ ပန်း သီး များ နှင့် တူ ၏။

^၁၂ ပ ညာ ရှိ ၏ အ ဆုံး အ မ သည် နား ထောင် တတ် သော သူ ၏ နား အ တွက် ရွှေ နား ကွင်း၊ သို့ မ ဟုတ် ရွှေ စင် ဖြင့် ပြု လုပ် ထား သော အ ဆင် တန် ဆာ ဖြစ် ၏။

^၁၃ သစ္စာ ရှိ သော စေ တ မန် သည် သူ့ ကို စေ လွှတ် သော သူ အ တွက် ရိတ် သိမ်း ရာ ကာ လ ၌ ကျ သော အေး မြ သည့် နှင်း ပွင့် ကဲ့ သို့ ဖြစ် ၍ သူ့ သ ခင် တို့ ၏ စိတ် ဝိ ညာဉ် ကို လန်း ဆန်း စေ တတ် ၏။

^၁၄ လက် ဆောင် မ ပေး ဘဲ ပေး သည် ဟု ဝါ ကြွား သော သူ သည် မိုး ရေ မ ပါ သော မိုး တိမ် များ နှင့် လေ ကဲ့ သို့ ဖြစ် ၏။

^၁၅ စိတ် ရှည် ခြင်း အား ဖြင့် ဦး စီး ဦး ဆောင် သူ ကို ‌ဖျောင်း ဖျ နိုင် ၏။ နူး ညံ့ သိမ် မွေ့ သော စ ကား သည် လည်း အ ရိုး ကို ကျိုး စေ နိုင် ၏။

^၁၆ ပျား ရည် ကို တွေ့ လျှင် သင့် အ တွက် လုံ လောက် ရုံ မျှ သာ စား လော့။ ထို သို့ မ စား ဘဲ ဝ အီ အောင် စား လျှင် ၎င်း ကို အန် ထုတ် ရ လိမ့် မည်။

^၁၇ သင် ၏ အိမ် နီး ချင်း အိမ် သို့ တစ် ခါ တစ် ရံ သာ ခြေ ဦး လှည့် လော့။ သို့ မ ဟုတ် လျှင် သူ သည် သင့် ကို ငြီး ငွေ့ ၍ မုန်း လိမ့် မည်။

^၁၈ မိ မိ ၏ အိမ် နီး ချင်း တစ် ဖက် ၌ မု သား သက် သေ ထွက် ဆို သော သူ သည် တင်း ပုတ်၊ ဓား၊ ချွန် ထက် သော မြား နှင့် တူ ၏။

^၁၉ ဆင်း ရဲ ဒုက္ခ ရောက် သော ကာ လ ၌ သစ္စာ မဲ့ သော သူ ကို အား ထား ခြင်း သည် ကျိုး ပဲ့ သော သွား၊ တုန် ချည့် နေ သော ခြေ နှင့် တူ ၏။

^၂၀ စိတ် ဒုက္ခ ရောက် နေ သော သူ အား သီ ချင်း ဆို ပြ သော သူ သည် ချမ်း အေး သော နေ့ တွင် အ ဝတ် ကို ချွတ် သော သူ နှင့် လည်း ကောင်း၊ ချွတ် ဆေး ပေါ် မှာ ရှာ လ ကာ ရည် ကို လောင်း သော သူ နှင့် လည်း ကောင်း တူ ၏။

^၂၁ သင့် ရန် သူ ဆာ လောင် မွတ် သိပ် လျှင် သူ့ ကို စား စ ရာ ပေး လော့။ ရေ ငတ် လျှင် သူ့ ကို ရေ တိုက် လော့။ ^၂၂ ထို သို့ ပြု လျှင် သင် သည် သူ ၏ ခေါင်း ပေါ် ၌ မီး ခဲ များ ကို ပုံ ထား လိမ့် မည်။ ရော ၁၂:၂၀။ ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် လည်း သင့် ကို ဆု လာဘ် ပေး တော် မူ လိမ့် မည်။

^၂၃ မြောက် လေ သည် မိုး ကို ဖြစ် ပေါ် စေ တတ် ၏။ အ တင်း ပြော သော လျှာ သည် လည်း ဒေါ သ မျက် နှာ ထား ကို ဖြစ် ပေါ် စေ တတ် ၏။

^၂၄ ငြင်း ခုံ ရန် တွေ့ တတ် သော မ ယား နှင့် တစ် အိမ် တည်း အ တူ နေ ရ ခြင်း ထက် ခေါင် မိုး ပြင် ထောင့် ၌ နေ ရ ခြင်း သည် ပို ၍ ကောင်း ၏။

^၂၅ ဝေး လံ သော ပြည် မှ ရောက် လာ သော သ တင်း ကောင်း သည် မော ပန်း သော စိတ် ဝိ ညာဉ် အ တွက် အေး မြ သော ရေ ကဲ့ သို့ ဖြစ် ၏။

^၂၆ ဆိုး ယုတ် သော သူ ကို အ လျှော့ ပေး လိုက် လျော သည့် ဖြောင့် မတ် သော သူ သည် နောက် ကျိ သော စမ်း ရေ တွင်း၊ သို့ မ ဟုတ် ညစ် ညမ်း သော ရေ တွင်း နှင့် တူ ၏။

^၂၇ ပျား ရည် ကို များ စွာ စား သုံး ခြင်း သည် မ ကောင်း ပေ။ ဂုဏ် သ ရေ ပေါ် ဂုဏ် သ ရေ ထပ် ၍ ရှာ ခြင်း သည် လည်း ထို နည်း တူ ဖြစ် ၏။

^၂၈ မိ မိ ၏ စိတ် ကို မ ချုပ် တည်း နိုင် သော သူ သည် ပြို ပျက် ၍ တံ တိုင်း မ ရှိ သော မြို့ နှင့် တူ ၏။

25

¹ These also are proverbs of Solomon, which the men of Hezekiah king of Judah copied out.

² It is the glory of God to conceal a thing, but the glory of kings is to search out a matter.

³ As the heavens for height, and the earth for depth, so the hearts of kings are unsearchable.

⁴ Take away the dross from the silver, and material comes out for the refiner. ⁵ Take away the wicked from the king’s presence, and his throne will be established in righteousness.

⁶ Don’t exalt yourself in the presence of the king, or claim a place among great men; ⁷ for it is better that it be said to you, “Come up here,” than that you should be put lower in the presence of the prince, whom your eyes have seen.

⁸ Don’t be hasty in bringing charges to court. What will you do in the end when your neighbor shames you? ⁹ Debate your case with your neighbor, and don’t betray the confidence of another, ¹⁰ lest one who hears it put you to shame, and your bad reputation never depart.

¹¹ A word fitly spoken is like apples of gold in settings of silver.

¹² As an earring of gold, and an ornament of fine gold, so is a wise reprover to an obedient ear.

¹³ As the cold of snow in the time of harvest, so is a faithful messenger to those who send him; for he refreshes the soul of his masters.

¹⁴ As clouds and wind without rain, so is he who boasts of gifts deceptively.

¹⁵ By patience a ruler is persuaded. A soft tongue breaks the bone.

¹⁶ Have you found honey? Eat as much as is sufficient for you, lest you eat too much, and vomit it.

¹⁷ Let your foot be seldom in your neighbor’s house, lest he be weary of you, and hate you.

¹⁸ A man who gives false testimony against his neighbor is like a club, a sword, or a sharp arrow.

¹⁹ Confidence in someone unfaithful in time of trouble is like a bad tooth or a lame foot.

²⁰ As one who takes away a garment in cold weather, or vinegar on soda, so is one who sings songs to a heavy heart.

²¹ If your enemy is hungry, give him food to eat. If he is thirsty, give him water to drink; ²² for you will heap coals of fire on his head, and Yahweh will reward you.

²³ The north wind produces rain; so a backbiting tongue brings an angry face.

²⁴ It is better to dwell in the corner of the housetop than to share a house with a contentious woman.

²⁵ Like cold water to a thirsty soul, so is good news from a far country.

²⁶ Like a muddied spring and a polluted well, so is a righteous man who gives way before the wicked.

²⁷ It is not good to eat much honey, nor is it honorable to seek one’s own honor.

²⁸ Like a city that is broken down and without walls is a man whose spirit is without restraint.