၁၀

^၁ သေ သော ယင် ကောင် သည် အ မွှေး နံ့ သာ ဖော် စပ် သူ ၏ နံ့ သာ ဆီ ကို အ ပုပ် နံ့ ထွက် စေ သ ကဲ့ သို့ အ နည်း ငယ် သော မိုက် မဲ ခြင်း သည် ဉာဏ် ပ ညာ နှင့် ဂုဏ် သ ရေ ထက် အ လေး သာ တတ် ၏။

^၂ ပ ညာ ရှိ သော သူ ၏ စိတ် နှ လုံး သည် သူ့ ကို လက် ယာ ဘက် သို့ တိမ်း ညွတ် စေ တတ် ၏။ မိုက် မဲ သော သူ ၏ စိတ် နှ လုံး မူ ကား သူ့ ကို လက် ဝဲ ဘက် သို့ တိမ်း ညွတ် စေ တတ် ၏။

^၃ မိုက် မဲ သော သူ သည် လမ်း ၌ လျှောက် သွား စဉ် တွင် ပင် အ သိ စိတ် ကင်း မဲ့ ၍ မိ မိ သည် မိုက် မဲ သော သူ ဖြစ် ကြောင်း လူ အ ပေါင်း တို့ ရှေ့ ၌ ဖော် ပြ တတ် ၏။

^၄ အုပ် စိုး သူ မင်း သည် သင့် ကို စိတ် ဆိုး လျှင် လည်း သင် ၏ နေ ရာ ကို မ စွန့် ခွာ နှင့်။ အ ကြောင်း မူ ကား တည် ငြိမ် ခြင်း သည် ကြီး စွာ သော အ မှား ကို ပြေ ပျောက် စေ တတ် ၏။

^၅ နေ အောက် တွင် ငါ တွေ့ မြင် သော မ ကောင်း မှု တစ် ခု ရှိ ၏။ ၎င်း မှာ အုပ် ချုပ် သူ က မ တော် တ ဆ ပြု မိ သော အ မှား မျိုး ဖြစ် ပြီး၊ ^၆ မိုက် မဲ သော သူ အား အ လွန် မြင့် သော နေ ရာ ကို ပေး ၍ ချမ်း သာ သော သူ တို့ သည် နိမ့် ပါး သော နေ ရာ ၌ ထိုင် နေ ရ ခြင်း ဖြစ် ၏။ ^၇ ကျွန် တို့ သည် မြင်း ကို စီး ၍ အ ကြီး အ ကဲ တို့ သည် ကျွန် များ ကဲ့ သို့ မြေ ပေါ် မှာ လျှောက် နေ ကြ ရ သည် ကို ငါ တွေ့ မြင် ၏။

^၈ တွင်း ကို တူး သော သူ သည် ထို တွင်း ထဲ သို့ ကျ တတ် ၏။ တံ တိုင်း ကို ဖြို ဖျက် သော သူ သည် လည်း မြွေ ကိုက် ခံ ရ တတ် ၏။ ^၉ ကျောက် တို့ ကို တူး ဖော် သော သူ သည် ထို ကျောက် များ ကြောင့် ဒဏ် ရာ ရ တတ် ၏။ ထင်း ခွဲ သော သူ သည် ထို ထင်း များ ကြောင့် ထိ ခိုက် ခံ ရ တတ် ၏။

^၁၀ ပု ဆိန် တုံး သော အ ခါ ၎င်း ၏ အ သွား ကို မ သွေး ဘဲ နေ လျှင် ခွန် အား ပို ၍ စိုက် ထုတ် ရ လိမ့် မည်။ ဉာဏ် ပ ညာ မူ ကား အောင် မြင် စေ သော အ ကျိုး ကျေး ဇူး ရှိ ၏။

^၁၁ မန္တန် မန်း မှုတ် ခြင်း မ ပြု မီ မြွေ ကိုက် လျှင် အ လမ္ပယ် သ မား သည် အ ကျိုး မ ရှိ။

^၁၂ ပ ညာ ရှိ သော သူ ၏ နှုတ် ထွက် စ ကား သည် မျက် နှာ ရ စေ တတ် ၏။ မိုက် မဲ သော သူ ၏ နှုတ် ခမ်း မူ ကား သူ့ ကို ဝါး မျို ဖျက် ဆီး တတ် ၏။ ^၁၃ သူ ၏ နှုတ် ထွက် စ ကား အ စ သည် မိုက် မဲ ခြင်း ဖြစ် ပြီး သူ့ စ ကား ၏ အ ဆုံး သည် ဆိုး ရွား သော ရူး သွပ် ခြင်း ဖြစ် ၏။

^၁၄ မိုက် မဲ သော သူ သည် စ ကား များ စွာ ပြော ဆို တတ် ၏။ သို့ သော် လူ သည် မည် သည့် အ ရာ ဖြစ် လာ မည် ကို မ သိ ပေ။ သူ့ နောက် တွင် ဖြစ် လာ မည့် အ ရာ ကို သူ့ အား မည် သူ ပြော ပြ နိုင် မည် နည်း။

^၁၅ မိုက် မဲ သော သူ တို့ သည် မြို့ သို့ သွား သော လမ်း ကို ပင် မ သိ သော ကြောင့် သူ တို့ ၏ ကြိုး ပမ်း အား ထုတ် မှု သည် သူ တို့ ကို ပင် ပန်း စေ ၏။

^၁၆ အ ချင်း တိုင်း နိုင် ငံ၊ သင် ၏ ရှင် ဘု ရင် သည် သူ ငယ် ဖြစ် ပြီး သင် ၏ အ ကြီး အ ကဲ တို့ သည် နံ နက် အ ချိန် ၌ ပင် စား သောက် ပွဲ ကျင်း ပ လျှင် သင် သည် အ မင်္ဂ လာ ရှိ ၏။ ^၁၇ အ ချင်း တိုင်း နိုင် ငံ၊ သင် ၏ ရှင် ဘု ရင် သည် မြင့် မြတ် သော သူ တို့ ၏ အ မျိုး အ နွယ် ဖြစ် ပြီး သင် ၏ အ ကြီး အ ကဲ တို့ သည် ယစ် မူး ရန် မ ဟုတ် ဘဲ ခွန် အား ရ ရှိ ရန် သူ့ အ ချိန် နှင့် သူ စား သောက် ပွဲ ကျင်း ပ လျှင် သင် သည် မင်္ဂ လာ ရှိ ၏။

^၁၈ ပျင်း ရိ ခြင်း ကြောင့် အ မိုး ဒိုင်း သည် ဆွေး မြည့် တတ် ၏။ ပျင်း တွဲ သော လက် ကြောင့် အိမ် သည် မိုး ယို တတ် ၏။

^၁၉ ပျော် ရွှင် ရန် စား သောက် ပွဲ ကို ကျင်း ပ တတ် ကြ ၏။ စ ပျစ် ဝိုင် သည် အ သက် တာ ကို ဝမ်း မြောက် စေ တတ် ၏။ ငွေ သည် ခပ် သိမ်း သော အ မှု ကို ဖြေ ရှင်း ပေး တတ် ၏။

^၂၀ ရှင် ဘု ရင် ကို သင် ၏ စိတ် ကူး ထဲ ၌ ပင် မ ကျိန် ဆဲ နှင့်။ ချမ်း သာ သော သူ ကို လည်း သင် ၏ အိပ် ခန်း ထဲ ၌ ပင် မ ကျိန် ဆဲ နှင့်။ အ ကြောင်း မူ ကား မိုး ကောင်း ကင် ငှက် သည် ထို အ သံ ကို ဆောင် ယူ သွား လိမ့် မည်။ တောင် ပံ ရှိ သော အ ကောင် သည် လည်း ထို စ ကား ကို ပြော ကြား လိမ့် မည်။

10

¹ Dead flies cause the oil of the perfumer to produce an evil odor; so does a little folly outweigh wisdom and honor.

² A wise man’s heart is at his right hand, but a fool’s heart at his left.

³ Yes also when the fool walks by the way, his understanding fails him, and he says to everyone that he is a fool.

⁴ If the spirit of the ruler rises up against you, don’t leave your place; for gentleness lays great offenses to rest.

⁵ There is an evil which I have seen under the sun, the sort of error which proceeds from the ruler. ⁶ Folly is set in great dignity, and the rich sit in a low place. ⁷ I have seen servants on horses, and princes walking like servants on the earth.

⁸ He who digs a pit may fall into it; and whoever breaks through a wall may be bitten by a snake. ⁹ Whoever carves out stones may be injured by them. Whoever splits wood may be endangered by it.

¹⁰ If the ax is blunt, and one doesn’t sharpen the edge, then he must use more strength; but skill brings success.

¹¹ If the snake bites before it is charmed, then is there no profit for the charmer’s tongue.

¹² The words of a wise man’s mouth are gracious; but a fool is swallowed by his own lips. ¹³ The beginning of the words of his mouth is foolishness; and the end of his talk is mischievous madness.

¹⁴ A fool also multiplies words. Man doesn’t know what will be; and that which will be after him, who can tell him?

¹⁵ The labor of fools wearies every one of them; for he doesn’t know how to go to the city.

¹⁶ Woe to you, land, when your king is a child, and your princes eat in the morning! ¹⁷ Happy are you, land, when your king is the son of nobles, and your princes eat in due season, for strength, and not for drunkenness!

¹⁸ By slothfulness the roof sinks in; and through idleness of the hands the house leaks.

¹⁹ A feast is made for laughter, and wine makes the life glad; and money is the answer for all things.

²⁰ Don’t curse the king, no, not in your thoughts; and don’t curse the rich in your bedroom, for a bird of the sky may carry your voice, and that which has wings may tell the matter.

၁၀

^၁ သေ သော ယင် ကောင် သည် အ မွှေး နံ့ သာ ဖော် စပ် သူ ၏ နံ့ သာ ဆီ ကို အ ပုပ် နံ့ ထွက် စေ သ ကဲ့ သို့ အ နည်း ငယ် သော မိုက် မဲ ခြင်း သည် ဉာဏ် ပ ညာ နှင့် ဂုဏ် သ ရေ ထက် အ လေး သာ တတ် ၏။

^၂ ပ ညာ ရှိ သော သူ ၏ စိတ် နှ လုံး သည် သူ့ ကို လက် ယာ ဘက် သို့ တိမ်း ညွတ် စေ တတ် ၏။ မိုက် မဲ သော သူ ၏ စိတ် နှ လုံး မူ ကား သူ့ ကို လက် ဝဲ ဘက် သို့ တိမ်း ညွတ် စေ တတ် ၏။

^၃ မိုက် မဲ သော သူ သည် လမ်း ၌ လျှောက် သွား စဉ် တွင် ပင် အ သိ စိတ် ကင်း မဲ့ ၍ မိ မိ သည် မိုက် မဲ သော သူ ဖြစ် ကြောင်း လူ အ ပေါင်း တို့ ရှေ့ ၌ ဖော် ပြ တတ် ၏။

^၄ အုပ် စိုး သူ မင်း သည် သင့် ကို စိတ် ဆိုး လျှင် လည်း သင် ၏ နေ ရာ ကို မ စွန့် ခွာ နှင့်။ အ ကြောင်း မူ ကား တည် ငြိမ် ခြင်း သည် ကြီး စွာ သော အ မှား ကို ပြေ ပျောက် စေ တတ် ၏။

^၅ နေ အောက် တွင် ငါ တွေ့ မြင် သော မ ကောင်း မှု တစ် ခု ရှိ ၏။ ၎င်း မှာ အုပ် ချုပ် သူ က မ တော် တ ဆ ပြု မိ သော အ မှား မျိုး ဖြစ် ပြီး၊ ^၆ မိုက် မဲ သော သူ အား အ လွန် မြင့် သော နေ ရာ ကို ပေး ၍ ချမ်း သာ သော သူ တို့ သည် နိမ့် ပါး သော နေ ရာ ၌ ထိုင် နေ ရ ခြင်း ဖြစ် ၏။ ^၇ ကျွန် တို့ သည် မြင်း ကို စီး ၍ အ ကြီး အ ကဲ တို့ သည် ကျွန် များ ကဲ့ သို့ မြေ ပေါ် မှာ လျှောက် နေ ကြ ရ သည် ကို ငါ တွေ့ မြင် ၏။

^၈ တွင်း ကို တူး သော သူ သည် ထို တွင်း ထဲ သို့ ကျ တတ် ၏။ တံ တိုင်း ကို ဖြို ဖျက် သော သူ သည် လည်း မြွေ ကိုက် ခံ ရ တတ် ၏။ ^၉ ကျောက် တို့ ကို တူး ဖော် သော သူ သည် ထို ကျောက် များ ကြောင့် ဒဏ် ရာ ရ တတ် ၏။ ထင်း ခွဲ သော သူ သည် ထို ထင်း များ ကြောင့် ထိ ခိုက် ခံ ရ တတ် ၏။

^၁၀ ပု ဆိန် တုံး သော အ ခါ ၎င်း ၏ အ သွား ကို မ သွေး ဘဲ နေ လျှင် ခွန် အား ပို ၍ စိုက် ထုတ် ရ လိမ့် မည်။ ဉာဏ် ပ ညာ မူ ကား အောင် မြင် စေ သော အ ကျိုး ကျေး ဇူး ရှိ ၏။

^၁၁ မန္တန် မန်း မှုတ် ခြင်း မ ပြု မီ မြွေ ကိုက် လျှင် အ လမ္ပယ် သ မား သည် အ ကျိုး မ ရှိ။

^၁၂ ပ ညာ ရှိ သော သူ ၏ နှုတ် ထွက် စ ကား သည် မျက် နှာ ရ စေ တတ် ၏။ မိုက် မဲ သော သူ ၏ နှုတ် ခမ်း မူ ကား သူ့ ကို ဝါး မျို ဖျက် ဆီး တတ် ၏။ ^၁၃ သူ ၏ နှုတ် ထွက် စ ကား အ စ သည် မိုက် မဲ ခြင်း ဖြစ် ပြီး သူ့ စ ကား ၏ အ ဆုံး သည် ဆိုး ရွား သော ရူး သွပ် ခြင်း ဖြစ် ၏။

^၁၄ မိုက် မဲ သော သူ သည် စ ကား များ စွာ ပြော ဆို တတ် ၏။ သို့ သော် လူ သည် မည် သည့် အ ရာ ဖြစ် လာ မည် ကို မ သိ ပေ။ သူ့ နောက် တွင် ဖြစ် လာ မည့် အ ရာ ကို သူ့ အား မည် သူ ပြော ပြ နိုင် မည် နည်း။

^၁၅ မိုက် မဲ သော သူ တို့ သည် မြို့ သို့ သွား သော လမ်း ကို ပင် မ သိ သော ကြောင့် သူ တို့ ၏ ကြိုး ပမ်း အား ထုတ် မှု သည် သူ တို့ ကို ပင် ပန်း စေ ၏။

^၁၆ အ ချင်း တိုင်း နိုင် ငံ၊ သင် ၏ ရှင် ဘု ရင် သည် သူ ငယ် ဖြစ် ပြီး သင် ၏ အ ကြီး အ ကဲ တို့ သည် နံ နက် အ ချိန် ၌ ပင် စား သောက် ပွဲ ကျင်း ပ လျှင် သင် သည် အ မင်္ဂ လာ ရှိ ၏။ ^၁၇ အ ချင်း တိုင်း နိုင် ငံ၊ သင် ၏ ရှင် ဘု ရင် သည် မြင့် မြတ် သော သူ တို့ ၏ အ မျိုး အ နွယ် ဖြစ် ပြီး သင် ၏ အ ကြီး အ ကဲ တို့ သည် ယစ် မူး ရန် မ ဟုတ် ဘဲ ခွန် အား ရ ရှိ ရန် သူ့ အ ချိန် နှင့် သူ စား သောက် ပွဲ ကျင်း ပ လျှင် သင် သည် မင်္ဂ လာ ရှိ ၏။

^၁၈ ပျင်း ရိ ခြင်း ကြောင့် အ မိုး ဒိုင်း သည် ဆွေး မြည့် တတ် ၏။ ပျင်း တွဲ သော လက် ကြောင့် အိမ် သည် မိုး ယို တတ် ၏။

^၁၉ ပျော် ရွှင် ရန် စား သောက် ပွဲ ကို ကျင်း ပ တတ် ကြ ၏။ စ ပျစ် ဝိုင် သည် အ သက် တာ ကို ဝမ်း မြောက် စေ တတ် ၏။ ငွေ သည် ခပ် သိမ်း သော အ မှု ကို ဖြေ ရှင်း ပေး တတ် ၏။

^၂၀ ရှင် ဘု ရင် ကို သင် ၏ စိတ် ကူး ထဲ ၌ ပင် မ ကျိန် ဆဲ နှင့်။ ချမ်း သာ သော သူ ကို လည်း သင် ၏ အိပ် ခန်း ထဲ ၌ ပင် မ ကျိန် ဆဲ နှင့်။ အ ကြောင်း မူ ကား မိုး ကောင်း ကင် ငှက် သည် ထို အ သံ ကို ဆောင် ယူ သွား လိမ့် မည်။ တောင် ပံ ရှိ သော အ ကောင် သည် လည်း ထို စ ကား ကို ပြော ကြား လိမ့် မည်။

10

¹ Dead flies cause the oil of the perfumer to produce an evil odor; so does a little folly outweigh wisdom and honor.

² A wise man’s heart is at his right hand, but a fool’s heart at his left.

³ Yes also when the fool walks by the way, his understanding fails him, and he says to everyone that he is a fool.

⁴ If the spirit of the ruler rises up against you, don’t leave your place; for gentleness lays great offenses to rest.

⁵ There is an evil which I have seen under the sun, the sort of error which proceeds from the ruler. ⁶ Folly is set in great dignity, and the rich sit in a low place. ⁷ I have seen servants on horses, and princes walking like servants on the earth.

⁸ He who digs a pit may fall into it; and whoever breaks through a wall may be bitten by a snake. ⁹ Whoever carves out stones may be injured by them. Whoever splits wood may be endangered by it.

¹⁰ If the ax is blunt, and one doesn’t sharpen the edge, then he must use more strength; but skill brings success.

¹¹ If the snake bites before it is charmed, then is there no profit for the charmer’s tongue.

¹² The words of a wise man’s mouth are gracious; but a fool is swallowed by his own lips. ¹³ The beginning of the words of his mouth is foolishness; and the end of his talk is mischievous madness.

¹⁴ A fool also multiplies words. Man doesn’t know what will be; and that which will be after him, who can tell him?

¹⁵ The labor of fools wearies every one of them; for he doesn’t know how to go to the city.

¹⁶ Woe to you, land, when your king is a child, and your princes eat in the morning! ¹⁷ Happy are you, land, when your king is the son of nobles, and your princes eat in due season, for strength, and not for drunkenness!

¹⁸ By slothfulness the roof sinks in; and through idleness of the hands the house leaks.

¹⁹ A feast is made for laughter, and wine makes the life glad; and money is the answer for all things.

²⁰ Don’t curse the king, no, not in your thoughts; and don’t curse the rich in your bedroom, for a bird of the sky may carry your voice, and that which has wings may tell the matter.