၁

^၁ တ ရား သူ ကြီး တို့ အုပ် စိုး သည့် ကာ လ တွင် အစ္စ ရေး ပြည် ၌ ငတ် မွတ် ခေါင်း ပါး ခြင်း ဘေး ကျ ရောက် သ ဖြင့် ယု ဒ ပြည်၊ ဗက် လင် မြို့ သား တစ် ဦး သည် မိ မိ ၏ မ ယား၊ သား နှစ် ယောက် နှင့် အ တူ မော ဘ ပြည် သို့ သွား ရောက် ခို လှုံ နေ ထိုင် ၏။ ^၂ ထို သူ ၏ အ မည် မှာ ဧ လိ မ လက်၊ မ ယား ၏ အ မည် မှာ နော မိ၊ သား နှစ် ယောက် ၏ အ မည် မှာ မ ဟာ လုန်၊ ခိ လျုန် တို့ ဖြစ် ၍ ယု ဒ ပြည်၊ ဗက် လင် မြို့ သား ဧ ဖ ရတ် အ နွယ် ဝင် ဖြစ် ၏။ သူ တို့ သည် မော ဘ ပြည် သို့ သွား ရောက် နေ ထိုင် ကြ ၏။

^၃ နော မိ ၏ ခင် ပွန်း ဧ လိ မ လက် သေ ဆုံး သွား သ ဖြင့် သူ သည် သား နှစ် ယောက် နှင့် ကျန် ရစ် ခဲ့ ၏။ ^၄ ထို သား နှစ် ဦး သည် ဩ ရ ပ၊ ရု သ အ မည် ရှိ သော မော ဘ သ မီး ပျို တို့ နှင့် စုံ ဖက် ပြီး မော ဘ ပြည် ၌ ဆယ် နှစ် ခန့် နေ ထိုင် ကြ ၏။ ^၅ ထို့ နောက် မ ဟာ လုန် နှင့် ခိ လျုန် နှစ် ယောက် စ လုံး လည်း သေ ဆုံး သွား သ ဖြင့် နော မိ သည် သား နှစ် ယောက် မ ရှိ၊ ခင် ပွန်း သည် မ ရှိ ဘဲ ကျန် ရစ် ခဲ့ ရ ၏။

^၆ ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် မိ မိ လူ မျိုး တော် အား ကြည့် ရှု ထောက် မ ၍ အ စာ ရေ စာ ပေး တော် မူ ကြောင်း ကို မော ဘ ပြည် မှ နော မိ ကြား သိ သော အ ခါ သူ သည် ချွေး မ တို့ နှင့် အ တူ မော ဘ ပြည် မှ နေ ရင်း ပြည် သို့ ပြန် သွား ရန် ပြင် ဆင် ၏။ ^၇ ထို့ နောက် ချွေး မ နှစ် ယောက် နှင့် အ တူ လက် ရှိ နေ ထိုင် ရာ အ ရပ် မှ ယု ဒ ပြည် သို့ ခ ရီး ပြု ထွက် ခွာ လာ ကြ ၏။

^၈ နော မိ က ချွေး မ နှစ် ဦး အား “သင် တို့ ကိုယ့် မိ ခင် အိမ် သို့ ပြန် သွား ကြ လော့။ ကွယ် လွန် သွား သော သင် တို့ ခင် ပွန်း နှင့် ငါ့ အ ပေါ် သင် တို့ မေတ္တာ က ရု ဏာ ပြ ခဲ့ သည့် အ တိုင်း ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် သင် တို့ အ ပေါ် မေတ္တာ က ရု ဏာ ပြ တော် မူ ပါ စေ သော။ ^၉ သင် တို့ သည် နောက် အိမ် ထောင် ပြု ပြီး အေး ချမ်း စွာ နေ ရ သော အ ခွင့် ကို သင် တို့ အား ထာ ဝ ရ ဘု ရား ပေး သ နား တော် မူ ပါ စေ သော” ဟု ဆို ပြီး သူ တို့ ကို နမ်း ရာ သူ တို့ သည် အော် ဟစ် ငို ကြွေး ၍၊ ^၁၀ “အ ကျွန်ုပ် တို့ သည် အ မေ နှင့် အ တူ အ မေ့ လူ မျိုး တို့ ရှိ ရာ သို့ လိုက် သွား မည်” ဟု ဆို ၏။

^၁၁ နော မိ က လည်း “ငါ့ သ မီး တို့၊ ပြန် သွား ကြ ပါ။ အ ဘယ် ကြောင့် ငါ နှင့် အ တူ လိုက် မည် နည်း။ သင် တို့ ယောက်ျား ရ ဖို့ ငါ့ ဝမ်း ထဲ က သား မွေး နိုင် သေး သ လော။ ^၁၂ ငါ့ သ မီး တို့၊ ပြန် သွား ကြ ပါ။ ငါ အ သက် ကြီး လှ ပြီ။ အိမ် ထောင် မ ပြု သင့် တော့။ အ ကယ် ၍ ဤ ည တွင် အိမ် ထောင် ပြု ၍ သား မွေး နိုင် သည့် မျှော် လင့် ချက် ရှိ သည် ဆို လျှင် ပင်၊ ^၁၃ သူ တို့ ကြီး လာ သည့် အ ထိ သင် တို့ အိမ် ထောင် မ ပြု ဘဲ စောင့် နေ ကြ မည် လော။ ငါ့ သ မီး၊ ထို သို့ မ ဖြစ် သင့်။ ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် ငါ့ ကို ဆုံး မ တော် မူ သ ဖြင့် သင် တို့ ထက် ငါ ပို ၍ ခါး သီး စွာ ခံ စား ရ ၏” ဟု ဆို ၏။ ^၁၄ ချွေး မ နှစ် ယောက် သည် တစ် ဖန် အော် ဟစ် ငို ကြွေး ကြ ပြီး ဩ ရ ပ သည် ယောက္ခ မ ကို နှုတ် ဆက် ကာ ထွက် သွား လေ ၏။ ရု သ မူ ကား ယောက္ခ မ နှင့် အ တူ လိုက် သွား ၏။

^၁၅ ထို့ ကြောင့် နော မိ က ရု သ အား “ကြည့် ပါ။ သင့် အစ် မ သည် သူ့ လူ မျိုး၊ သူ့ ဘု ရား ရှိ ရာ သို့ ပြန် သွား ပြီ။ သင် လည်း သူ့ နောက် သို့ လိုက် သွား‌ လော့” ဟု ဆို လျှင်၊ ^၁၆ ရု သ က လည်း “အ မေ့ ကို ထား ခဲ့ ပြီး နောက် ပြန် လှည့် သွား ရန် အ ကျွန်ုပ် ကို မ တိုက် တွန်း ပါ နှင့်။ အ မေ သွား သည့် နေ ရာ သို့ အ ကျွန်ုပ် လိုက် မည်။ အ မေ အိပ် သည့် နေ ရာ တွင် အ ကျွန်ုပ် အိပ် မည်။ အ မေ့ လူ မျိုး သည် အ ကျွန်ုပ် လူ မျိုး၊ အ မေ့ ဘု ရား သည် အ ကျွန်ုပ် ဘု ရား ဖြစ် ပါ ၏။ ^၁၇ အ မေ သေ သည့် နေ ရာ တွင် အ ကျွန်ုပ် လိုက် သေ ၍ ထို နေ ရာ တွင် ပင် အ သင်္ဂြိုဟ် ခံ ပါ မည်။ သေ ခြင်း မှ တစ် ပါး အ ခြား အ ကြောင်း ကြောင့် အ မေ့ ကို အ ကျွန်ုပ် ခွဲ ခွာ သွား လျှင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် အ ကျွန်ုပ် ကို ဒဏ် ခတ် ပါ စေ” ဟု ပြန် ပြော ၏။ ^၁၈ ရု သ က မိ မိ နှင့် အ တူ လိုက် ရန် အ ခိုင် အ မာ စိတ် ပိုင်း ဖြတ် ထား ကြောင်း နော မိ သိ မြင် လျှင် ရု သ အား ထပ် မ တိုက် တွန်း တော့ ချေ။

^၁၉ သူ တို့ နှစ် ယောက် ဗက် လင် မြို့ သို့ ခ ရီး ဆက် လာ ခဲ့ ကြ ၏။ ဗက် လင် မြို့ သို့ ရောက် သော အ ခါ သူ တို့ ကို မြင် သည် နှင့် တစ် မြို့ လုံး ပွက် လော ရိုက် သွား‌ လေ ၏။ အ မျိုး သ မီး တို့ က “ဤ သူ ကား နော မိ လော” ဟု မေး မြန်း ကြ ၏။ ^၂၀ နော မိ က လည်း “အ ကျွန်ုပ် ကို နော မိ 'နှစ် လို ဖွယ်' ဟူ သော အ ဓိပ္ပာယ် ရှိ ၏။ ဟု မ ခေါ် ပါ နှင့်။ မာ ရ 'ခါး သီး ခြင်း' ဟူ သော အ ဓိပ္ပာယ် ရှိ ၏။ ဟု ခေါ် ပါ။ အ နန္တ တန် ခိုး ရှင် သည် အ ကျွန်ုပ် အား ခါး သီး စွာ ခံ စား ရ စေ တော် မူ ပြီ။ ^၂၁ အ ကျွန်ုပ် သည် ထွက် သွား စဉ် က ပြည့် ပြည့် စုံ စုံ နှင့် ထွက် သွား ၏။ ယ ခု မူ ကား ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် လက် ချည်း သက် သက် ပြန် လာ စေ တော် မူ ၏။ အ ဘယ် ကြောင့် အ ကျွန်ုပ် ကို နော မိ ဟု ခေါ် ကြ ဦး မည် နည်း။ ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် အ ကျွန်ုပ် ကို ဆုံး မ တော် မူ ပြီ။ အ နန္တ တန် ခိုး ရှင် သည် အ ကျွန်ုပ် ကို ဒုက္ခ ရောက် စေ တော် မူ ပြီ” ဟု ပြန် ပြော ၏။

^၂၂ ဤ သို့ ဖြင့် နော မိ သည် သူ ၏ ချွေး မ မော ဘ သ မီး ပျို ရု သ နှင့် အ တူ မော ဘ ပြည် မှ ပြန် လာ ၍ မု ယော စ ပါး ရိတ် သိမ်း စ အ ချိန် တွင် ဗက် လင် မြို့ သို့ ရောက် လာ ကြ လေ ၏။

1

¹ In the days when the judges judged, there was a famine in the land. A certain man of Bethlehem Judah went to live in the country of Moab with his wife and his two sons. ² The name of the man was Elimelech, and the name of his wife Naomi. The names of his two sons were Mahlon and Chilion, Ephrathites of Bethlehem Judah. They came into the country of Moab and lived there.

³ Elimelech, Naomi’s husband, died; and she was left with her two sons. ⁴ They took for themselves wives of the women of Moab. The name of the one was Orpah, and the name of the other was Ruth. They lived there about ten years. ⁵ Mahlon and Chilion both died, and the woman was bereaved of her two children and of her husband.

⁶ Then she arose with her daughters-in-law, that she might return from the country of Moab; for she had heard in the country of Moab how Yahweh ’Yahweh’ is God’s proper Name, sometimes rendered ‘LORD’ (all caps) in other translations. had visited his people in giving them bread. ⁷ She went out of the place where she was, and her two daughters-in-law with her. They went on the way to return to the land of Judah.

⁸ Naomi said to her two daughters-in-law, “Go, return each of you to her mother’s house. May Yahweh deal kindly with you, as you have dealt with the dead and with me. ⁹ May Yahweh grant you that you may find rest, each of you in the house of her husband.” Then she kissed them, and they lifted up their voices, and wept. ¹⁰ They said to her, “No, but we will return with you to your people.”

¹¹ Naomi said, “Go back, my daughters. Why do you want to go with me? Do I still have sons in my womb, that they may be your husbands? ¹² Go back, my daughters, go your way; for I am too old to have a husband. If I should say, ‘I have hope,’ if I should even have a husband tonight, and should also bear sons, ¹³ would you then wait until they were grown? Would you then refrain from having husbands? No, my daughters, for it grieves me seriously for your sakes, for Yahweh’s hand has gone out against me.” ¹⁴ They lifted up their voices and wept again; then Orpah kissed her mother-in-law, but Ruth stayed with her.

¹⁵ She said, “Behold, 'Behold', from 'הִנֵּה', means look at, take notice, observe, see, or gaze at. It is often used as an interjection. your sister-in-law has gone back to her people and to her god. Follow your sister-in-law.” ¹⁶ Ruth said, “Don’t urge me to leave you, and to return from following you, for where you go, I will go; and where you stay, I will stay. Your people will be my people, and your God The Hebrew word rendered 'God’ is ‘אֱלֹהִ֑ים’ (Elohim). my God. ¹⁷ Where you die, I will die, and there I will be buried. May Yahweh do so to me, and more also, if anything but death parts you and me.” ¹⁸ When Naomi saw that she was determined to go with her, she stopped urging her.

¹⁹ So they both went until they came to Bethlehem. When they had come to Bethlehem, all the city was excited about them, and they asked, “Is this Naomi?” ²⁰ She said to them, “Don’t call me Naomi. ’Naomi’ means ‘pleasant’. Call me Mara, ’Mara’ means ‘bitter’. for the Almighty has dealt very bitterly with me. ²¹ I went out full, and Yahweh has brought me home again empty. Why do you call me Naomi, since Yahweh has testified against me, and the Almighty has afflicted me?”

²² So Naomi returned, and Ruth the Moabitess, her daughter-in-law, with her, who returned out of the country of Moab. They came to Bethlehem in the beginning of barley harvest.

၁

^၁ တ ရား သူ ကြီး တို့ အုပ် စိုး သည့် ကာ လ တွင် အစ္စ ရေး ပြည် ၌ ငတ် မွတ် ခေါင်း ပါး ခြင်း ဘေး ကျ ရောက် သ ဖြင့် ယု ဒ ပြည်၊ ဗက် လင် မြို့ သား တစ် ဦး သည် မိ မိ ၏ မ ယား၊ သား နှစ် ယောက် နှင့် အ တူ မော ဘ ပြည် သို့ သွား ရောက် ခို လှုံ နေ ထိုင် ၏။ ^၂ ထို သူ ၏ အ မည် မှာ ဧ လိ မ လက်၊ မ ယား ၏ အ မည် မှာ နော မိ၊ သား နှစ် ယောက် ၏ အ မည် မှာ မ ဟာ လုန်၊ ခိ လျုန် တို့ ဖြစ် ၍ ယု ဒ ပြည်၊ ဗက် လင် မြို့ သား ဧ ဖ ရတ် အ နွယ် ဝင် ဖြစ် ၏။ သူ တို့ သည် မော ဘ ပြည် သို့ သွား ရောက် နေ ထိုင် ကြ ၏။

^၃ နော မိ ၏ ခင် ပွန်း ဧ လိ မ လက် သေ ဆုံး သွား သ ဖြင့် သူ သည် သား နှစ် ယောက် နှင့် ကျန် ရစ် ခဲ့ ၏။ ^၄ ထို သား နှစ် ဦး သည် ဩ ရ ပ၊ ရု သ အ မည် ရှိ သော မော ဘ သ မီး ပျို တို့ နှင့် စုံ ဖက် ပြီး မော ဘ ပြည် ၌ ဆယ် နှစ် ခန့် နေ ထိုင် ကြ ၏။ ^၅ ထို့ နောက် မ ဟာ လုန် နှင့် ခိ လျုန် နှစ် ယောက် စ လုံး လည်း သေ ဆုံး သွား သ ဖြင့် နော မိ သည် သား နှစ် ယောက် မ ရှိ၊ ခင် ပွန်း သည် မ ရှိ ဘဲ ကျန် ရစ် ခဲ့ ရ ၏။

^၆ ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် မိ မိ လူ မျိုး တော် အား ကြည့် ရှု ထောက် မ ၍ အ စာ ရေ စာ ပေး တော် မူ ကြောင်း ကို မော ဘ ပြည် မှ နော မိ ကြား သိ သော အ ခါ သူ သည် ချွေး မ တို့ နှင့် အ တူ မော ဘ ပြည် မှ နေ ရင်း ပြည် သို့ ပြန် သွား ရန် ပြင် ဆင် ၏။ ^၇ ထို့ နောက် ချွေး မ နှစ် ယောက် နှင့် အ တူ လက် ရှိ နေ ထိုင် ရာ အ ရပ် မှ ယု ဒ ပြည် သို့ ခ ရီး ပြု ထွက် ခွာ လာ ကြ ၏။

^၈ နော မိ က ချွေး မ နှစ် ဦး အား “သင် တို့ ကိုယ့် မိ ခင် အိမ် သို့ ပြန် သွား ကြ လော့။ ကွယ် လွန် သွား သော သင် တို့ ခင် ပွန်း နှင့် ငါ့ အ ပေါ် သင် တို့ မေတ္တာ က ရု ဏာ ပြ ခဲ့ သည့် အ တိုင်း ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် သင် တို့ အ ပေါ် မေတ္တာ က ရု ဏာ ပြ တော် မူ ပါ စေ သော။ ^၉ သင် တို့ သည် နောက် အိမ် ထောင် ပြု ပြီး အေး ချမ်း စွာ နေ ရ သော အ ခွင့် ကို သင် တို့ အား ထာ ဝ ရ ဘု ရား ပေး သ နား တော် မူ ပါ စေ သော” ဟု ဆို ပြီး သူ တို့ ကို နမ်း ရာ သူ တို့ သည် အော် ဟစ် ငို ကြွေး ၍၊ ^၁၀ “အ ကျွန်ုပ် တို့ သည် အ မေ နှင့် အ တူ အ မေ့ လူ မျိုး တို့ ရှိ ရာ သို့ လိုက် သွား မည်” ဟု ဆို ၏။

^၁၁ နော မိ က လည်း “ငါ့ သ မီး တို့၊ ပြန် သွား ကြ ပါ။ အ ဘယ် ကြောင့် ငါ နှင့် အ တူ လိုက် မည် နည်း။ သင် တို့ ယောက်ျား ရ ဖို့ ငါ့ ဝမ်း ထဲ က သား မွေး နိုင် သေး သ လော။ ^၁၂ ငါ့ သ မီး တို့၊ ပြန် သွား ကြ ပါ။ ငါ အ သက် ကြီး လှ ပြီ။ အိမ် ထောင် မ ပြု သင့် တော့။ အ ကယ် ၍ ဤ ည တွင် အိမ် ထောင် ပြု ၍ သား မွေး နိုင် သည့် မျှော် လင့် ချက် ရှိ သည် ဆို လျှင် ပင်၊ ^၁၃ သူ တို့ ကြီး လာ သည့် အ ထိ သင် တို့ အိမ် ထောင် မ ပြု ဘဲ စောင့် နေ ကြ မည် လော။ ငါ့ သ မီး၊ ထို သို့ မ ဖြစ် သင့်။ ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် ငါ့ ကို ဆုံး မ တော် မူ သ ဖြင့် သင် တို့ ထက် ငါ ပို ၍ ခါး သီး စွာ ခံ စား ရ ၏” ဟု ဆို ၏။ ^၁၄ ချွေး မ နှစ် ယောက် သည် တစ် ဖန် အော် ဟစ် ငို ကြွေး ကြ ပြီး ဩ ရ ပ သည် ယောက္ခ မ ကို နှုတ် ဆက် ကာ ထွက် သွား လေ ၏။ ရု သ မူ ကား ယောက္ခ မ နှင့် အ တူ လိုက် သွား ၏။

^၁၅ ထို့ ကြောင့် နော မိ က ရု သ အား “ကြည့် ပါ။ သင့် အစ် မ သည် သူ့ လူ မျိုး၊ သူ့ ဘု ရား ရှိ ရာ သို့ ပြန် သွား ပြီ။ သင် လည်း သူ့ နောက် သို့ လိုက် သွား‌ လော့” ဟု ဆို လျှင်၊ ^၁၆ ရု သ က လည်း “အ မေ့ ကို ထား ခဲ့ ပြီး နောက် ပြန် လှည့် သွား ရန် အ ကျွန်ုပ် ကို မ တိုက် တွန်း ပါ နှင့်။ အ မေ သွား သည့် နေ ရာ သို့ အ ကျွန်ုပ် လိုက် မည်။ အ မေ အိပ် သည့် နေ ရာ တွင် အ ကျွန်ုပ် အိပ် မည်။ အ မေ့ လူ မျိုး သည် အ ကျွန်ုပ် လူ မျိုး၊ အ မေ့ ဘု ရား သည် အ ကျွန်ုပ် ဘု ရား ဖြစ် ပါ ၏။ ^၁၇ အ မေ သေ သည့် နေ ရာ တွင် အ ကျွန်ုပ် လိုက် သေ ၍ ထို နေ ရာ တွင် ပင် အ သင်္ဂြိုဟ် ခံ ပါ မည်။ သေ ခြင်း မှ တစ် ပါး အ ခြား အ ကြောင်း ကြောင့် အ မေ့ ကို အ ကျွန်ုပ် ခွဲ ခွာ သွား လျှင် ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် အ ကျွန်ုပ် ကို ဒဏ် ခတ် ပါ စေ” ဟု ပြန် ပြော ၏။ ^၁၈ ရု သ က မိ မိ နှင့် အ တူ လိုက် ရန် အ ခိုင် အ မာ စိတ် ပိုင်း ဖြတ် ထား ကြောင်း နော မိ သိ မြင် လျှင် ရု သ အား ထပ် မ တိုက် တွန်း တော့ ချေ။

^၁၉ သူ တို့ နှစ် ယောက် ဗက် လင် မြို့ သို့ ခ ရီး ဆက် လာ ခဲ့ ကြ ၏။ ဗက် လင် မြို့ သို့ ရောက် သော အ ခါ သူ တို့ ကို မြင် သည် နှင့် တစ် မြို့ လုံး ပွက် လော ရိုက် သွား‌ လေ ၏။ အ မျိုး သ မီး တို့ က “ဤ သူ ကား နော မိ လော” ဟု မေး မြန်း ကြ ၏။ ^၂၀ နော မိ က လည်း “အ ကျွန်ုပ် ကို နော မိ 'နှစ် လို ဖွယ်' ဟူ သော အ ဓိပ္ပာယ် ရှိ ၏။ ဟု မ ခေါ် ပါ နှင့်။ မာ ရ 'ခါး သီး ခြင်း' ဟူ သော အ ဓိပ္ပာယ် ရှိ ၏။ ဟု ခေါ် ပါ။ အ နန္တ တန် ခိုး ရှင် သည် အ ကျွန်ုပ် အား ခါး သီး စွာ ခံ စား ရ စေ တော် မူ ပြီ။ ^၂၁ အ ကျွန်ုပ် သည် ထွက် သွား စဉ် က ပြည့် ပြည့် စုံ စုံ နှင့် ထွက် သွား ၏။ ယ ခု မူ ကား ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် လက် ချည်း သက် သက် ပြန် လာ စေ တော် မူ ၏။ အ ဘယ် ကြောင့် အ ကျွန်ုပ် ကို နော မိ ဟု ခေါ် ကြ ဦး မည် နည်း။ ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် အ ကျွန်ုပ် ကို ဆုံး မ တော် မူ ပြီ။ အ နန္တ တန် ခိုး ရှင် သည် အ ကျွန်ုပ် ကို ဒုက္ခ ရောက် စေ တော် မူ ပြီ” ဟု ပြန် ပြော ၏။

^၂၂ ဤ သို့ ဖြင့် နော မိ သည် သူ ၏ ချွေး မ မော ဘ သ မီး ပျို ရု သ နှင့် အ တူ မော ဘ ပြည် မှ ပြန် လာ ၍ မု ယော စ ပါး ရိတ် သိမ်း စ အ ချိန် တွင် ဗက် လင် မြို့ သို့ ရောက် လာ ကြ လေ ၏။

1

¹ In the days when the judges judged, there was a famine in the land. A certain man of Bethlehem Judah went to live in the country of Moab with his wife and his two sons. ² The name of the man was Elimelech, and the name of his wife Naomi. The names of his two sons were Mahlon and Chilion, Ephrathites of Bethlehem Judah. They came into the country of Moab and lived there.

³ Elimelech, Naomi’s husband, died; and she was left with her two sons. ⁴ They took for themselves wives of the women of Moab. The name of the one was Orpah, and the name of the other was Ruth. They lived there about ten years. ⁵ Mahlon and Chilion both died, and the woman was bereaved of her two children and of her husband.

⁶ Then she arose with her daughters-in-law, that she might return from the country of Moab; for she had heard in the country of Moab how Yahweh ’Yahweh’ is God’s proper Name, sometimes rendered ‘LORD’ (all caps) in other translations. had visited his people in giving them bread. ⁷ She went out of the place where she was, and her two daughters-in-law with her. They went on the way to return to the land of Judah.

⁸ Naomi said to her two daughters-in-law, “Go, return each of you to her mother’s house. May Yahweh deal kindly with you, as you have dealt with the dead and with me. ⁹ May Yahweh grant you that you may find rest, each of you in the house of her husband.” Then she kissed them, and they lifted up their voices, and wept. ¹⁰ They said to her, “No, but we will return with you to your people.”

¹¹ Naomi said, “Go back, my daughters. Why do you want to go with me? Do I still have sons in my womb, that they may be your husbands? ¹² Go back, my daughters, go your way; for I am too old to have a husband. If I should say, ‘I have hope,’ if I should even have a husband tonight, and should also bear sons, ¹³ would you then wait until they were grown? Would you then refrain from having husbands? No, my daughters, for it grieves me seriously for your sakes, for Yahweh’s hand has gone out against me.” ¹⁴ They lifted up their voices and wept again; then Orpah kissed her mother-in-law, but Ruth stayed with her.

¹⁵ She said, “Behold, 'Behold', from 'הִנֵּה', means look at, take notice, observe, see, or gaze at. It is often used as an interjection. your sister-in-law has gone back to her people and to her god. Follow your sister-in-law.” ¹⁶ Ruth said, “Don’t urge me to leave you, and to return from following you, for where you go, I will go; and where you stay, I will stay. Your people will be my people, and your God The Hebrew word rendered 'God’ is ‘אֱלֹהִ֑ים’ (Elohim). my God. ¹⁷ Where you die, I will die, and there I will be buried. May Yahweh do so to me, and more also, if anything but death parts you and me.” ¹⁸ When Naomi saw that she was determined to go with her, she stopped urging her.

¹⁹ So they both went until they came to Bethlehem. When they had come to Bethlehem, all the city was excited about them, and they asked, “Is this Naomi?” ²⁰ She said to them, “Don’t call me Naomi. ’Naomi’ means ‘pleasant’. Call me Mara, ’Mara’ means ‘bitter’. for the Almighty has dealt very bitterly with me. ²¹ I went out full, and Yahweh has brought me home again empty. Why do you call me Naomi, since Yahweh has testified against me, and the Almighty has afflicted me?”

²² So Naomi returned, and Ruth the Moabitess, her daughter-in-law, with her, who returned out of the country of Moab. They came to Bethlehem in the beginning of barley harvest.